Prognose op hoofdlijnen

Bedragen x €1.000

De bedragen sluiten aan met de door uw raad vastgestelde programmabegroting 2025-2028, inclusief de verwerking van de Najaarsnota 2024. Samen vormden ze de basis voor het afgegeven repressief toezicht, met code oranje, door de Provincie Overijssel. Indien de eerste en de laatste jaarschijf negatief zijn volgt code rood. Zonder ingrijpen zijn de jaarschijven 2026 tot en met 2029 negatief. Hiertoe is in het kader van "Ambitie en Middelen in balans" een derde spoor van bezuinigingen uitgewerkt wat inwerking treedt als er vanuit het Rijk niet voldoende structurele middelen beschikbaar worden gesteld. 

Voor het jaar 2029 is van de aanname uitgegaan dat het resultaat van dat jaar identiek is aan het jaar 2028. Bij het opstellen van de komende programmabegroting 2026-2029 zal er voor de jaarschijf 2029 sprake zijn van een gedetailleerde berekening van budgetten. Het resultaat van de huidige programmabegroting, inclusief de vastgestelde wijzigingen, als vertrekpunt nemen voor de komende programmabegroting betekent impliciet dat er vooralsnog van wordt uitgegaan dat de ombuigingen in de huidige programmabegroting conform worden gerealiseerd tenzij expliciet tot een aanpassing wordt besloten.

Het effect van de decembercirculaire 2024 is opgenomen in de voorjaarsnota 2025.  De effecten voor 2026 tot en met 2029 zijn in deze kadernota meegenomen.

Bedragen x €1.000

In het jaarlijkse proces om te komen tot een geactualiseerde begroting voor de volgende planperiode worden er uitgangspunten bepaald aan de hand waarvan de conceptbegroting kan worden opgesteld.

Deze uitgangspunten zijn (samengevat) opgenomen en worden gebruikt bij de opstelling van de komende programmabegroting. De uitgewerkte versie is ter kennisneming als bijlage 1 opgenomen achterin dit boekwerk.

Bedragen x €1.000

De voorjaarsnota 2025 wordt door uw raad vastgesteld op 7 juli 2025. Het totaal van de structurele effecten van alle in deze voorjaarsnota opgenomen voorstellen hebben een positieve invloed op het geprognosticeerde begrotingsresultaat voor de hele planperiode 2026-2029. Voor nadere toelichting op dit onderdeel verwijzen we naar de betreffende rapportage.

Bedragen x €1.000

Zoals gebruikelijk informeren we u in een afzonderlijke raadsinfobrief over de definitieve uitkomst van de meicirculaire 2025. Wij streven ernaar om u deze informatie op een zodanig tijdstip (juni 2025) aan te leveren dat deze nog volop kan dienen als informatie voor de beraadslagingen over deze Kadernota. In de onlangs verschenen Voorjaarnota 2025 van het (demissionaire) Kabinet staat dat decentrale overheden er voor 2026 en 2027 geld bijkrijgen om de gestegen kosten voor jeugdzorg (gedeeltelijk) te compenseren. Vanaf 2028 komt het Rijk met maatregelen om de kosten voor jeugdzorg te kunnen verlagen. Daarnaast is er structureel circa €400 miljoen beschikbaar gesteld als demping van het ravijn. Dit is slechts een zeer beperkte demping omdat het totale effect van het ravijnjaar circa €2,3 miljard is.

Voor Oldenzaal is ervoor gekozen om de beschikbaar gestelde gelden voor jeugd en demping ravijn mee te nemen in deze kadernota. Voor 2028 en 2029 hebben we de bezuiniging van het rijk op jeugdzorg als stelpost voor te realiseren kostenbesparingen opgenomen.

Ambitie en Middelen in balans - spoor 3

In de meerjarenbegroting 2025-2028 is spoor 3 nog niet financieel verwerkt. Wanneer het Rijk het ravijn voldoende zou compenseren kon het uitvoeren van de maatregelen van spoor 3 achterwege blijven. Helaas moeten we constateren dat de voorjaarsnota van het Rijk slechts een zeer beperkte compensatie voor het ravijnjaar heeft opgenomen. Met een compensatie van €400 miljoen op een totale impact van €2,3 miljard is er nog steeds sprak van een stevige versobering van het gemeentefonds. De extra middelen voor jeugdzorg zijn zeer welkom maar dekking ook maar gedeeltelijk de kostenstijging binnen de jeugdzorg. Met de constatering dat het Rijk onvoldoende compenseert zijn we genoodzaakt spoor 3 financieel te verwerken in deze kadernota. Wel stellen we voor de uitvoering gefaseerd tot stand te laten komen.

Bedragen x €1.000

Actualisatie bezuinigingsmaatregelen 

Uw raad heeft vorig jaar bij de besluitvorming over de Kadernota 2025 en "Ambities en Middelen in balans" ingestemd met een pakket aan ombuigingsmaatregelen, onderverdeeld in spoor 1, 2 en 3.  Spoor 1 en een aantal belasting- en tariefmaatregelen zijn verwerkt in de Kadernota 2025 en de Programmabegroting 2025.
Ten aanzien van een aantal andere maatregelen (spoor 3 – Voorgenomen keuzes indien Rijk tekort schiet) is besloten deze pas te effectueren in de Kadernota 2026, indien het Rijk de gemeente niet structureel financieel tegemoetkomt. Middels dit onderdeel informeren wij u over de actuele stand van zaken en de haalbaarheid van de maatregelen. In enkele gevallen zijn financiële aanpassingen noodzakelijk gebleken.

Bedragen x €1.000

Toelichting actualisatie spoor 1

Met uitzondering van onderstaande maatregel liggen alle aangekondigde ombuigingen binnen Spoor 1 op schema en worden deze volgens planning gerealiseerd. In de Kadernota 2025 is binnen Spoor 1 een bezuinigingsmaatregel opgenomen die uitging van een structureel voordeel van €510.000 door het kostendekkend maken van de leges voor Burgerzaken. Uit nadere analyse blijkt echter dat dit voordeel niet realiseerbaar is.

Het op dit moment niet kostendekkend zijn van de leges wordt mede veroorzaakt door de lage opbrengsten van onder andere evenementenvergunningen en vergunningen op basis van de Drank- en Horecawet. Het verhogen van de kostendekkendheid voor een aantal leges is wettelijk niet haalbaar. Volledige kostendekkendheid zou bovendien betekenen dat de kosten voor organisatoren van evenementen als de Carnavalsoptocht en "Boeskool is los" aanzienlijk stijgen, wat voor hen niet op te brengen is. Dit resulteert in een structureel financieel nadeel van €497.000.

Toelichting actualisatie spoor 2

Binnen Spoor 2 worden, met uitzondering van onderstaande bijstelling, alle maatregelen conform planning uitgevoerd.
De beoogde voordelen uit het verlengen van afschrijvingstermijnen en het invoeren van restwaardes blijken niet direct en volledig realiseerbaar. Dit leidt tot een incidenteel (tijdelijk) financieel nadeel van €410.000 in 2026, €136.000 in 2027 en €50.000 in zowel 2028 als 2029. De structurele opbrengst blijft daarmee grotendeels behouden, maar wordt later gerealiseerd dan aanvankelijk geraamd.

Toelichting lagere realisatie spoor 3

Bij de vaststelling van de Kadernota 2025 op 8 juli 2024 heeft uw raad ingestemd met de voorgestelde en geprioriteerde bezuinigingslijst Voorgenomen keuzes indien het Rijk tekortschiet, waarin 24 maatregelen zijn opgenomen. In de afgelopen periode is de stand van zaken met betrekking tot de voorbereiding van deze bezuinigingen geïnventariseerd en is getoetst in hoeverre deze maatregelen haalbaar zijn.

Voor enkele maatregelen geldt dat de uitvoering later plaatsvindt dan eerder geraamd. Zo kunnen de bezuinigingen op de hogere eigen bijdrage aan het CAK (€200.000) en het verlagen van het abonnementstarief voor huishoudelijke ondersteuning (€200.000) pas vanaf 2027 worden doorgevoerd vanwege vertraagde landelijke invoering.

De maatregel rondom cameratoezicht bij de fietsenstalling is inmiddels gerealiseerd, maar levert structureel €18.000 minder op dan oorspronkelijk begroot. Daarnaast is de eerder als p.m.-post opgenomen maatregel ‘onkruidbestrijding op verhardingen’ doorgerekend; deze levert een structureel voordeel van €19.500 op.

Ten aanzien van de subsidiëring van drie instellingen (OTDIB, SAVO en Twents Zilver) binnen spoor 3 geldt dat, conform artikel 4:51 Awb, bij het beëindigen van langdurige subsidierelaties een redelijke termijn in acht moet worden genomen. Deze termijn stelt de subsidieontvanger in staat om de gevolgen van de beëindiging op te vangen, zoals het afbouwen van verplichtingen jegens derden. In de praktijk wordt een afbouwperiode van vier jaar gehanteerd, met afbouwstappen van 20%, 40%, 60% en uiteindelijk 100%.

Dit leidt tot de volgende financiële (structurele) effecten:

Deze toelichting betreft enkel de cijfermatige en technische actualisatie van de voorgenomen bezuinigingsmaatregelen. Het daadwerkelijk doorvoeren en het al dan niet gefaseerd invoeren van een aantal van deze maatregelen wordt op een later moment in deze Kadernota inhoudelijk toegelicht en ter besluitvorming voorgelegd.

Autonome ontwikkelingen:

Bedragen x €1.000

Onder autonome ontwikkelingen bestaand beleid zijn effecten opgenomen die noodzakelijk zijn om het bestaande beleid in stand te houden.
De volgende autonome ontwikkelingen (structureel en incidenteel) zijn in deze kadernota meegenomen:

Bedragen x €1.000

Toelichting:

1. Beleids- en beheerplan openbare verlichting 2025-2034

De gemeente Oldenzaal streeft naar een veilige, duurzame en prettige leefomgeving, waarbij openbare verlichting een cruciale rol speelt. Vanwege veranderende wet- en regelgeving, milieudoelstellingen en technologische ontwikkelingen is actualisatie van het beleid noodzakelijk. Het nieuwe beleids- en beheerplan openbare verlichting 2025-2034 biedt heldere richtlijnen voor het beheer en onderhoud van de openbare verlichting tot 2034. Het plan richt zich op twee hoofdthema’s: veiligheid en klimaat. Goede verlichting draagt bij aan zowel sociale veiligheid als verkeersveiligheid, terwijl energiezuinigheid en duurzaamheid worden gewaarborgd door de verdere invoering van Ledverlichting en slimme verlichtingssystemen. 
Voor de vervanging van oude lichtmasten en armaturen is een jaarlijkse investering van €201.000 en een jaarlijkse oplopende kapitaallast van €10.000 per jaar benodigd is. Daar staat tegenover dat het exploitatiebudget Sanering Openbare Verlichting groot €161.000 structureel vrij kan vallen.

2. Wegenbeheersplan

Door de groei van het areaal, stijgende kosten en technologische ontwikkelingen is de huidige aanpak niet langer houdbaar. Om wegen veilig en in goede staat te houden en kapitaalvernietiging te voorkomen, heeft de gemeenteraad op 21 januari 2025 besloten het Wegenbeheerplan vast te stellen en de bijbehorende financiële consequenties te verwerken in de Kadernota.

3. Bomenbeheer

De gemeente Oldenzaal beheert en onderhoudt bijna 19.000 bomen. Sinds 2020 inspecteert de gemeente elk jaar een derde van de bomen via een 3-jarige cyclus. Zo wordt ieder jaar een derde van de bomen geïnspecteerd en zijn na 3 jaar alle bomen geïnspecteerd. Dit is een goede balans tussen de wens om zo vaak mogelijk te inspecteren vanuit risico’s en zo min mogelijk vanuit kosten. Uit de inspecties volgen eventuele beheermaatregelen, zoals snoeien en/of kappen. Hiervoor is een budget beschikbaar. Het huidige budget is structureel ontoereikend om het onderhoud en beheer uit te kunnen voeren. Er is een aanvullend budget van €105.000 benodigd.

4. Budget versterken leefbaar houden buitengebied

In het buitengebied van Oldenzaal lopen verschillende netwerken en initiatieven waaronder Landschapsdeal, Erfcoaches, Leader etc. Deze dragen bij aan de leefbaarheid van ons buitengebied, zowel in functioneel als ‘groen’ opzicht. 
Hiervoor was in de begroting 2024 en 2025 budget opgenomen, onder meer vanwege bestuurlijke afspraken met de NOT-gemeenten om gezamenlijk geld beschikbaar te stellen voor onder andere Erfcoaches en Leader-trajecten.  Met de verkregen middelen kunnen we initiatieven en samenwerkingen in het buitengebied voortzetten.

5. Keuring lichtmasten op sportparken en sportbanen

De lichtmasten op sportparken in Oldenzaal vallen nog niet onder het reguliere gemeentelijke beheer. Daardoor is vaak onbekend wat hun staat en leeftijd is, wat veiligheidsrisico’s oplevert. Om gevaar door gebreken te voorkomen en te voldoen aan de wettelijke zorgplicht worden 185 masten – ook die niet in eigendom van de gemeente – gekeurd. Dit zorgt voor meer veiligheid en inzicht in toekomstige vervangingskosten.

6. Inrichtingselementen div sportparken 2029

Om de gemeentelijke sportparken veilig en bespeelbaar te houden is periodieke renovatie noodzakelijk. Bij niet tijdige renovatie dreigt tevens afkeur van velden, waardoor sporten niet mogelijk is. Renovatiejaar volgt uit beheerplan sportvelden gemeente Oldenzaal. De kredieten 2026, 2027 en 2028 zijn al bij de Kadernota/Programmabegroting 2025 opgenomen. Met dit voorstel willen wij het krediet van € 58.500 voor de jaarlijkse vervanging van inrichtingselementen op diverse parken (denk aan: doelen, hekwerken, dug-outs, leunhekken, ballenvangers, etc.) voor de jaarschijf 2029 toevoegen.

7. Toplaag kunstgras veld 2 sportpark ’t Venterinck (FC Berghuizen)

Om de gemeentelijke sportvelden veilig en bespeelbaar te houden is periodieke renovatie noodzakelijk. Bij niet tijdige renovatie dreigt tevens afkeur van velden, waardoor sporten niet mogelijk is. Renovatiejaar volgt uit beheerplan sportvelden gemeente Oldenzaal. De kredieten voor de jaren 2026, 2027 en 2028 zijn al bij de Kadernota/Programmabegroting 2025 opgenomen. Met dit voorstel willen wij het krediet van € 300.000 voor toplaag kunstgras veld 2 sportpark ’t Venterinck voor de jaarschijf 2029 toevoegen.

8 .Vervangen touwen/ringeninstallatie 3 gymzalen

Bij jaarlijkse controles blijkt dat de touwen-/ringeninstallaties in enkele oudere gymzalen (o.a. De Bongerd, Tulpstraat, De Drie-eenheid, Meijbreestraat) aan vervanging toe zijn. De vervanging bij de Helmichstraat is al opgenomen in de lopende renovatie. Voor de andere locaties is extra budget nodig om de veiligheid te waarborgen. Kosten per installatie bedragen €15.000. Binnen het huidige onderhoudsbudget is hiervoor geen ruimte. Hoewel Tulpstraat en Meijbreestraat binnen 5 jaar worden vervangen volgens het IHP, verdient veiligheid voorrang. Hergebruik van installaties bij sloop wordt onderzocht.

9. Sport Oldenzaal B.V.

Het college van burgemeester en wethouders heeft kennis genomen van de stand van zaken van de financiële situatie van Sport Oldenzaal BV en heeft besloten het te verwachten structurele begrotingstekort voor de jaren 2026 tot en met 2029 te verwerken in de Kadernota 2026. Hiermee wordt beoogd de continuïteit van de dienstverlening te waarborgen en de maatschappelijke functie van Sport Oldenzaal B.V., waaronder het behoud van het zwembad, te versterken.

De recente cijfers van Sport Oldenzaal B.V. maken inzichtelijk dat er, ondanks goede operationele prestaties, sprake is van een toenemend structureel tekort in de exploitatie. Een structurele verhoging van de exploitatiebijdrage met €515.000 is hierdoor benodigd. 
In 2023 en 2024 is het sportcentrum Vondersweijde succesvol gerevitaliseerd. Waar het sportcentrum daarvoor niet volledig verhuurd was, zien we dat de commerciële ruimten nu bijna geheel verhuurd zijn. Ook de bezoekersaantallen zijn toegenomen, de zwemlessen draaien weer op volle capaciteit en de horeca-omzet neemt toe. 
Tegenover deze positieve ontwikkelingen staan echter structurele financiële knelpunten. Eerdere jaren werd dit tekort deels gecompenseerd door tijdelijke corona- en energievergoedingen. Nu die wegvallen, wordt voor het eerst in de cijfers zichtbaar dat structureel middelen moeten worden toegevoegd aan de exploitatie. De personeelslasten zijn de afgelopen jaren aanzienlijk harder gestegen dan de indexatie van de gemeentelijke exploitatiebijdrage. Ook de huurkosten zijn sterker toegenomen dan de indexatie van de gemeentelijke exploitatiebijdrage. Hierdoor ontstaat een groeiend structureel tekort in de exploitatie.
In de Najaarsnota 2024 werd voor het eerst echt zichtbaar dat structureel middelen moeten worden toegevoegd aan de exploitatie om de continuïteit van de dienstverlening te waarborgen en de maatschappelijke functie van Sport Oldenzaal B.V., waaronder het behoud van het zwembad, te versterken.

10. Veilige dienstverlening

Onze maatschappij verhardt. Dat zien we terug in de toename van (verbaal) geweld in de samenleving, in ons stadhuis en in onze andere contacten met inwoners. Ook bestuurders en (politieke) ambtsdragers zijn steeds vaker slachtoffer van bedreiging of (verbale) intimidatie. De gemeente Oldenzaal wil ambtenaren en bestuurders een veilige werkomgeving bieden. Het bedrag van €18.000 is bedoeld voor maatregelen zoals het aanbrengen van alarmknoppen bij de balies en spreekkamers en inzet van een beveiliger. Daarnaast wordt eens per vier jaar een bedrag van €57.000 beschikbaar gesteld voor de kosten van de basisbeveiligingsmaatregelen.

11. Opstellen- en uitvoeren van Integraal Veiligheidsbeleid basisteam Noordoost

In 2026 starten we - in opdracht van de Gezagsdriehoek basisteam Noord-Oost Twente en met instemming van de gemeenteraden - met het opstellen van een nieuw Integraal Veiligheidsbeleid (IVB) voor de gemeenten Oldenzaal, Losser, Dinkelland en Tubbergen. Het beleid wordt vastgesteld in 2027 en vormt het gezamenlijke kader voor de veiligheidsprioriteiten tot en met 2030. In 2026 wordt eenmalig €25.000 gevraagd voor de uitbesteding van het opstellen van een IVB 2027-2030 op basisteam niveau. In 2026 tot en met 2029 wordt een bedrag van €25.000 gevraagd voor de uitvoering van dit beleid (structureel)

12. Investering IT applicaties

Door te investeren in een sterke en toekomstgerichte digitale infrastructuur verbeteren we onze dienstverlening aan inwoners en ondernemers. We spelen daarmee beter in op maatschappelijke ontwikkelingen, wet- en regelgeving en de groeiende behoefte aan toegankelijke, betrouwbare en efficiënte digitale ondersteuning.

Zo investeren we onder andere in ICT applicaties voor: 
•    Optimaal Digitaal (2026: €60.000 incidenteel)
•    Dimpact (Vanaf 2026: €52.339 structureel) 
•    PodiumD (2026: €75.000 incidenteel, 2027: €75.000 incidenteel)

13. Stadhuis

In de kadernota 2025 is een krediet van €16,1 miljoen verleend voor de verbouwing en renovatie van het Stadhuis. Voordat de duurzame renovatie en verbouwing kan worden uitgevoerd, moeten de organisatie en de voorzieningen tijdelijk verhuizen. We streven naar een geschikte tijdelijke locatie in Oldenzaal waar:
•    de gemeentelijke dienstverlening onverminderd doorgaat;
•    het politieke proces kan plaatsvinden; en
•    medewerkers hun werk kunnen blijven doen.

De uitgaven voor de tijdelijke huisvestiging bedragen €985.000 (2026), €555.000 (2027) en €175.000 (2028). Deze uitgaven worden gedekt door de vrijval van andere budgetten (facilitaire budgetten die niet benut zullen worden alsmede de kapitaallasten van het huidige Stadhuis die vrijvallen door het niet gebruiken van het Stadhuis).

14. HR 21

HR 21 is het functiewaarderingssysteem van de VNG. De gemeente Oldenzaal gaat over naar deze functiewaarderingssystematiek. Dat heeft ook financiële gevolgen, daar waar medewerkers werkzaamheden verrichten die passen bij een hogere functie vindt een correctie plaats. Een inschatting van het financiële effect hiervan is opgenomen in deze kadernota.

15. BTW-compensatiefonds

Decentrale overheden kunnen voor de compensatie van een deel van de betaalde BTW gebruikmaken van het BTW-compensatiefonds. Afrekening vindt plaats bij de circulaires van het Rijk. De inschatting van deze compensatie is geactualiseerd.

16. Aanvullende expertise uitvoering Integraal Huisvestingsplan (IHP)

Voor de uitvoering van het Integraal Huisvestingsplan (IHP) is er specifieke expertise nodig. Hieronder vallen de onderstaande activiteiten: - Uitvoering haalbaarheidsonderzoeken - Verkeerskundige analyses - Leerlingenprognoses - Herijking IHP - Opstellen overeenkomsten met schoolbesturen - Voorbereiding en uitvoering projecten - Samenwerking.

 Voor al deze zaken wordt extern geadviseerd dan wel onderzoek uitgevoerd door met name ICS en incidenteel een advocaat. Deze kosten zijn niet structureel geborgd, maar zijn noodzakelijk voor een effectieve en zorgvuldige uitvoering.

17. Actualisatie Integraal Huisvestingsplan (IHP)

Jaarlijks wordt het Integraal Huisvestingsplan (IHP) voor onderwijsinstellingen in de gemeente Oldenzaal geactualiseerd. In deze actualisatie zijn structureel de effecten van aanpassingen aan uitgangspunten (vierkante meters etc.) en indexering meegenomen. Incidenteel worden de effecten meegenomen waarbij de specifieke uitvoering op concrete onderdelen meer middelen vraagt. Dit betreft onder andere kosten voor asbestsanering, sloop en aanvullende kosten tijdelijke huisvesting. Het afboeken van de restwaarde van te slopen gebouwen wordt hier ook verantwoord.

18. Uitvoering beschut werk

Vanaf 2026 werken we met een nieuwe partner voor de uitvoering van beschut werk. Op basis van de voorlopige aanbieding is de globale kostenstijging voor de uitvoering van beschut werk €300.000.

19. Samen Twente

In de vergadering van 26 maart 2025 heeft het Algemeen Bestuur besloten om voor de Forensische Geneeskunde en Veilig Thuis Twente de gevraagde bedragen structureel beschikbaar te stellen. Hierdoor kunnen de wettelijke taken op een minimumniveau uitgevoerd worden (€72.000).

Voor de thema’s Gezonde School Aanpak, Seksuele Gezondheid, Milieu & Gezondheid, Gezondheidsbevordering, Meldpunt Woningvervuiling en Meldpunt Zorgwekkend Gedrag is besloten om de huidige inzet te handhaven (€23.000). Gedekt binnen Samen Twente houdt in dat als gevolg van efficiency-maatregelen de kosten van Samen Twente lager uitvallen. In 2026 is er een incidenteel voordeel omdat een voorziening binnen Samen Twente vrijvalt.

20. Individuele voorzieningen jeugd

De geactualiseerde impactanalyse laat ten opzichte van de begrote bedragen een tekort zien van €1,5 miljoen. Hierbij is rekening gehouden met de effecten van ambulantisering en de uitvoering van de Hervormingsagenda (voorliggende voorzieningen, normaliseren). Er is geen rekening gehouden met autonome groei.

21. Maatwerkvoorzieningen WMO

Voor de levering van de huishoudelijke ondersteuning zijn raamovereenkomsten afgesloten met 9 aanbieders. Op basis van de AMvB Reële Prijzen zijn we verplicht periodiek een reëel tarief vast te stellen. Op basis van CAO-ontwikkelingen en een recent kostprijsonderzoek wordt voor 2026 een verhoging van het uurtarief verwacht van minimaal €2,00.

22. Inzet stelpostvergrijzing WMO

Vanuit het Rijk zijn extra middelen toegezegd (voorjaarsnota rijk van april 2024) om de effecten van de vergrijzing op de WMO op te vangen. Deze middelen stonden op een stelpost en voegen we toe aan de middelen voor WMO.

Nieuw beleid:

              
Bedragen x €1.000

Toelichting:

20. Water- en klimaatadaptatie

Het Water- en Klimaatadaptatie Programma (WKP) is een doorontwikkeling van het Gemeentelijk RioleringsPlan (GRP). Waarbij het GRP alleen over water gaat, zal het WKP over water en natuur gaan.  Het WKP moet in 2025 nog worden ontwikkeld, daarom is het aantal hieruit voortvloeiende projecten nog niet duidelijk. Omdat voor vergroenen op dit moment slechts incidentele middelen beschikbaar zijn (t/m 2025) wordt budget gevraagd om de activiteiten voort te kunnen zetten. 

21. Verscherping/verbetering ondersteunende rol team Communicatie

Met behulp van een gespecialiseerde externe partij uitwerken van de taken en verantwoordelijkheden van het team Communicatie, zodanig dat:
-    Er een (standaard-)aanbod wordt geformuleerd van de ondersteuning/advisering van het team aan college en organisatie (verwachtingenmanagement);
-    Binnen het team een adequate en duidelijke taakverdeling ontstaat, waarmee overzicht wordt gecreëerd en beheersing van de werkbelasting wordt vereenvoudigd.

22. Aanpassingen archief in verband met archiefwet

Er is behoefte aan een betere aansluiting van de dienstverlening/ondersteuning van team Communicatie bij het college. Tevens moeten de taken en verantwoordelijkheden van team Communicatie worden verscherpt. Met behulp van een gespecialiseerde externe partij worden de taken en verantwoordelijkheden van het team Communicatie uitgewerkt, zodanig dat:
•    Er een (standaard-)aanbod wordt geformuleerd van de ondersteuning/advisering van het team aan college en organisatie (verwachtingenmanagement); en
•    Binnen het team een adequate en duidelijke taakverdeling ontstaat, waarmee overzicht wordt gecreëerd en beheersing van de werkbelasting wordt vereenvoudigd.
De kosten hiervoor bedragen incidenteel €17.500 (2026).

13. Investeren in IT applicaties

Door te investeren in een sterke en toekomstgerichte digitale infrastructuur verbeteren we onze dienstverlening aan inwoners en ondernemers. We spelen daarmee beter in op maatschappelijke ontwikkelingen, wet- en regelgeving en de groeiende behoefte aan toegankelijke, betrouwbare en efficiënte digitale ondersteuning.

Zo investeren we onder andere in ICT applicaties voor: 
•    Subsidiebeheerapplicatie (2026: €30.000 incidenteel, vanaf 2026: €20.000 structureel)
•    SelfGuide (Vanaf 2026: €9.600 structureel)
•    Verplichtingenadministratie (2026: €30.000 incidenteel, vanaf 2026: €18.000 structureel)

23. Stille armoede

In Oldenzaal overwegen we een Quiet 500 community op te richten. Door middel van deze community verzachten we armoede voor onze inwoners en versterken we hen tegelijkertijd. Het betreft ook de doelgroep die boven de 120% van het bestaansminimum zit, waar we nu nog weinig ondersteunings-aanbod voor hebben. Deze doelgroep heeft echter wel te maken met problematiek rondom bestaanszekerheid. Bekend is dat ook steeds meer werkenden moeite hebben om in hun bestaanszekerheid te voorzien door oplopende kosten, waarmee de groep mensen in ‘stille armoede’ steeds groter wordt. Ook zij kunnen lid worden van een Quiet community. 

24. Stimuleren cultuur en ontwikkeling ouderen

Dit programma draagt bij aan de ontwikkeling en versterking van de deelname van ouderen binnen het verenigingsleven en overig sport- en cultuuraanbod in de stad. 

25. Stimuleren cultuur en talentontwikkeling jeugd

Het belang om de maatschappelijke betrokkenheid van jongeren te stimuleren is groot, daarvoor is passend aanbod nodig, waar zij vermaakt en geïnspireerd worden. Door middel van cultuur stimuleren we talentontwikkeling en actieve participatie door en voor alle jongeren (12-30 jaar) in Oldenzaal.  In het voorjaar 2022 is Kaliber samen met Impuls gestart met een pilot (Studio15).  Op basis van een uitgebreide evaluatie in 2024 heeft het college van B&W besloten om de pilot in het schooljaar 2024-2025 te verlengen.  De pilot is een succes gebleken. Het beschikbare budget is echter niet meer toereikend.  Er is gekeken naar een alternatief om het preventief jeugdbeleid cultuur doorgang te kunnen laten vinden. Het inzetten van cultuur heeft een nauwe samenhang met jeugd- en jongerenwerk.

De drie kenmerkende onderdelen van inzetten van cultuur is:

-    Volkomen Thuis (ontmoeten);
-    Creatieve vorming (Talentontwikkeling);
-    Evenementen. 

Om hier verdere invulling aan te geven is een structureel budget voor jeugd- en jongerenwerk nodig van €40.000. 

26. Voorzetten extra uren schoolmaatschappelijk werk primair onderwijs

Voortzetten extra uren Schoolmaatschappelijk werk voor primair onderwijs, 24 uur per week. In te zetten bij alle scholen voor primair onderwijs in Oldenzaal. Afgelopen jaren zijn de uren gefinancierd vanuit tijdelijke corona-middelen. Uitvoering vindt momenteel plaats door Stichting Wijkracht.

27. Preventief jeugdbeleid

Door het verder ontwikkelen van preventieve aanpakken voor jeugd dringen we duurzaam de inzet van maatwerk voor jeugdigen terug. Preventieve  aanpakken kunnen problemen voorkomen en daarmee een wezenlijke bijdragen leveren aan de kwaliteit van leven van jeugdigen en hun ouders.

Door het versterken van de samenwerking in de keten en het beter benutten van de vindplekken (met name basisonderwijs) kan eerder lichte voorliggende hulp ingezet worden. We denken bijvoorbeeld aan het instellen van een maatjesproject,  ervaringsdeskundingen, een betere en vroegtijdige toeleiding naar de casustafel en duidelijke samenwerkingsafspraken tussen consulenten, IB-ers, welzijn, schoolmaatschappelijk werkers en het Sociaal Plein.

28. Subsidie verduurzaming karakteristieke panden

Met de vaststelling van het bestemmingsplan Cultuurhistorische Waarden Binnenstad Oldenzaal in januari 2025 zijn circa 45 panden als karakteristiek aangeduid. Dit betekent dat we deze willen behouden en in principe niet kunnen worden gesloopt. Met deze subsidie kunnen we eigenaren van deze karakteristieke panden tegemoetkomen in de kosten voor verduurzaming en instandhouding.  Onder de regeling gaan ook panden buiten de binnenstad van Oldenzaal vallen.

Bedragen x €1.000

29. Inzet centrale zorgverlener ketenaanpak Kind Naar Gezond Gewicht (GALA)
We hebben in Oldenzaal een samenwerking met diverse partijen om kinderen met overgewicht te ondersteunen. De ketenaanpak Kinderen naar Gezond Gewicht (KnGG) uit GALA geeft momenteel onvoldoende meerwaarde om dit naast het bestaande aanbod te zetten. Bovendien zetten we in op preventie met het programma gezonde Jeugd, gezonde toekomst  (JOGG).  Mocht over enkele jaren het programma KnGG een beter aanvullend aanbod kunnen geven, doordat er betere GLI programma's erkend zijn, willen we dit heroverwegen.

Fasering en uitstel van ombuigingsmaatregelen

De komende jaren ontvangen gemeenten van het Rijk een tijdelijke financiële tegemoetkoming. Deze middelen zorgen voor een gunstiger financieel perspectief in met name de eerste jaren van de planperiode. Tegelijkertijd constateren wij dat deze tegemoetkoming grotendeels incidenteel van aard is. Ze biedt enige verlichting, maar vormt geen structurele oplossing voor de onderliggende financiële problematiek. In de laatste jaarschijf (2029) van de Kadernota 2026 blijft het begrotingsresultaat dan ook negatief.

Structurele financiële opgave blijft bestaan

Vanaf 2026 worden gemeenten geconfronteerd met een aanzienlijke korting op het gemeentefonds, in combinatie met oplopende kosten voor jeugdzorg, maatschappelijke ondersteuning en uitvoeringstaken. Het Rijk schuift daarmee het zogenoemde ‘financiële ravijn’ vooral vooruit, zonder dit op duurzame wijze te dempen. Hoewel de tijdelijke impuls een stap in de goede richting is, schieten we daarmee structureel slechts beperkt op. Zolang er geen duidelijke en houdbare langetermijnbekostiging komt, blijven de financiële zorgen voor gemeenten actueel en nijpend.

Voorstel tot fasering en uitstel

Het college concludeert dat er op basis van het tijdelijk gunstiger financieel beeld ruimte is ontstaan om een aantal ombuigingsmaatregelen met directe maatschappelijke impact uit te stellen en gefaseerd door te voeren. Het gaat hierbij met name om maatregelen die betrekking hebben op verenigingen, stichtingen en andere maatschappelijke voorzieningen in onze stad.

Het betreft de volgende ombuigingsmaatregelen:
– Verhogen van de huur van de binnensportaccommodaties met 10%;
– Huurverhoging/harmonisatie van de buitensportaccommodaties;
– Stoppen met werkzaamheden MRT en deze laten uitvoeren door vakdocenten;
– Stoppen met subsidies voor de Oldenzaalse Turkse Democratische Arbeidersvereniging (OTDIB) en de Suryoye Vereniging (SAVO);
– Stoppen met subsidiëren van Twents Zilver.

Deze organisaties hebben in veel gevallen de bereidheid getoond om constructief mee te denken over oplossingen voor de gemeentelijke financiële opgave. Tegelijkertijd erkennen wij dat zij tijd nodig hebben om zich aan te passen aan lagere gemeentelijke bijdragen. Door te kiezen voor een zorgvuldige fasering ontstaat ruimte voor afstemming, voorbereiding en het zoeken naar alternatieve oplossingen, zonder dat het uiteindelijke bezuinigingsdoel losgelaten wordt.

Wij stellen daarom voor om de betreffende ombuigingen gefaseerd in te voeren. In de jaren 2026  worden de aangekondigde maatregelen volledig uitgesteld. In 2027 wordt 10% van de oorspronkelijk voorziene ombuiging in de begroting opgenomen. In 2028 wordt 25% van de oorspronkelijk voorziene ombuiging in de begroting opgenomen, waarna dit in 2029 wordt verhoogd naar 50%. In 2030 volgt een verdere verhoging naar 75%, en vanaf 2031 wordt de ombuiging volledig doorgevoerd. Op deze wijze creëren we tijd en ruimte voor maatschappelijke partijen om zich voor te bereiden, terwijl het structurele financiële doel op langere termijn behouden blijft.

Het is van belang te benadrukken dat het hierbij gaat om uitstel van invoering, niet om afstel van de maatregelen. De structurele ambitie blijft onveranderd: het volledige bezuinigingsbedrag wordt uiteindelijk gerealiseerd. Op die manier waarborgen we onze financiële doelstellingen op de lange termijn, terwijl we op de korte termijn de noodzakelijke ruimte creëren voor aanpassing en dialoog met betrokken partijen.

Omdat wij de ombuigingen niet schrappen, maar slechts faseren, passen wij de zogenoemde 50/50-regel niet toe (waarbij lastenverlichting in gelijke mate moet worden doorgevoerd wanneer ombuigingen worden geschrapt). Wel stellen wij voor om een andere belangrijke belastingmaatregel – de verhoging van de toeristenbelasting – eveneens gefaseerd en later in te voeren, om ook hier op korte termijn enige ruimte te bieden.

Conclusie

Met deze aanpak brengen wij zorgvuldigheid in de uitvoering van noodzakelijke bezuinigingen, zonder concessies te doen aan het structurele financiële perspectief. Wij vragen de gemeenteraad daarom in te stemmen met het voorstel tot uitstel en gefaseerde invoering van een aantal ombuigingsmaatregelen, zoals hierboven uiteengezet.

Het financiële effect van de gefaseerde invoering is als volgt:

Bedragen x €1.000

De actualisatie en fasering leidt tot het volgende totaaloverzicht:

Bedragen x €1.000

De afgelopen jaren is de algemene reserve fors gestegen. Mede daardoor is het weerstandsvermogen ruim voldoende. Een deel van de ruimte in de algemene reserve willen we inzetten om incidentele lasten direct ten laste te brengen van de algemene reserve. Op deze manier maken ze geen deel uit van het structurele begrotingssaldo. In de overzichten van de autonome ontwikkelingen, nieuw beleid en structureel effect voorjaarnota is aangegeven welke lasten incidenteel en welke structureel van aard zijn. Lasten zijn als incidenteel aan te merken als ze voor maximaal drie jaar zijn en geen voortzetting betreffen van bestaand beleid.

Bedragen x €1.000

Het bestendige financiële uitgangspunt voor de gemeente Oldenzaal is om jaarlijks een sluitende (meerjaren) begroting aan te bieden. In combinatie met het gezonde weerstandsvermogen van de gemeente Oldenzaal en de uitkomsten van het traject ‘Ambities en Middelen in balans’ kan aan dit uitgangspunt voor de planperiode 2026-2029 worden voldaan.