3. Paragrafen

Bij het weerstandsvermogen gaat het om de relatie tussen weerstandscapaciteit en alle risico’s waarvoor geen maatregelen zijn getroffen. Het gaat dus om de mate waarin de gemeente in staat is middelen vrij te maken om substantiële tegenvallers op te vangen, zonder dat dit betekent dat direct het beleid gewijzigd moet worden. In de programmabegroting 2024 wordt gewerkt met een beschrijving van de risico’s en een koppeling met de beschikbare reserves (weerstandscapaciteit). Daarin zijn niet betrokken de verzekerde risico’s en de risico’s waarvoor een voorziening in het leven is geroepen. Bij het gemeentelijk grondbedrijf vindt de risicoberekening in verband met het complexe vakgebied separaat plaats in paragraaf 3.6.

Deze paragraaf heeft vooral als doel om ingeschatte risico’s zo goed mogelijk te kwantificeren en een relatie te leggen tot de beschikbare weerstandscapaciteit. Op basis hiervan kan een uitspraak worden gedaan in hoeverre de gemeente Oldenzaal in staat is substantiële financiële tegenvallers op te vangen. Dat betekent niet dat er verder geen risico’s zijn. We staan daarnaast stil bij niet financieel kwantificeerbare risico’s en waar mogelijk nemen we maatregelen om de risico’s zoveel mogelijk te beperken.

Van de reserves, waarmee invulling wordt gegeven aan de incidentele component van het weerstandsvermogen, kan op basis van de huidige informatie (t/m voorstellen aanvullend beleid uit de begroting 2024. In onderstaande paragraaf 3.1.3 is deze info voor wat betreft de algemene reserve geactualiseerd) het volgende overzicht worden gemaakt: 

De algemene reserve wordt gevormd door vermogensbestanddelen die nog geen bestemming hebben gekregen en in bedrijfseconomisch opzicht vrij aanwendbaar zijn. Daarom vormt de algemene reserve ook de buffer van de gemeente en is in die zin ook een belangrijk onderdeel van de gemeentelijke weerstandscapaciteit. De norm wordt gekoppeld aan de risico’s en wordt dit inzichtelijk gemaakt met behulp van de weerstandsratio. De weerstandsratio wordt berekend door de som van de algemene reserves (31-12-2024) algemene dienst (18 mln.) en grondexploitatie (4,9 mln.) te delen door de som van de geïnventariseerde risico’s in deze paragraaf (4,3 mln.) en de ondergrens van de algemene reserve grondexploitatie (3,3 mln.). Concreet betekent dit ultimo 2024 een verwachte weerstandsratio van 3,01. Het  weerstandsratio in Oldenzaal is vastgesteld  2. Dus ultimo 2024 komen we uit boven de door ons zelf bepaalde norm .

Om een uitspraak te kunnen doen over de hoogte van de aan te houden reserves (de benodigde weerstandscapaciteit) zijn de risico’s geselecteerd, die opgenomen worden in deze paragraaf. De inventarisatie en bepaling van risico’s heeft plaatsgevonden met behulp van diverse ambtelijke collega’s en bespreking in het managementteam.
De geselecteerde risico’s zijn het uitgangspunt geweest voor de bespreking in het managementteam van de gemeente Oldenzaal. Van alle risico’s is de volgende informatie verzameld en vastgesteld:
•    vaststellen van het risicoprofiel;
•    een inschatting van de kans van optreden;
•    een inschatting van de financiële gevolgen.

Terugkijkend op de Programmabegroting 2024

Hieronder wordt op een aantal punten een nadere toelichting gegeven.

Effecten nieuw Twents inkoopmodel WMO en Jeugdzorg vallen tegen

Het risico heeft zich niet voorgedaan. De effecten van de nieuwe aanbestedingen, met ingangsdatum van de contracten op 1 januari 2025, zijn verwerkt in de Programmabegroting 2025.

Risico Informatiebeveiliging waaronder ‘gehackt worden’ (ransom)

De afgelopen jaren zien we een steeds sterker toenemende cybercriminaliteit. 

Daarom hebben we een onderzoek laten doen naar de status van Informatieveiligheid en privacy binnen de gemeente Oldenzaal. Het onderzoeksrapport heeft een aantal aanbevelingen opgeleverd, welke in 2023 zijn opgepakt en in 2024 zijn afgerond. In 2024 hebben zich geen noemenswaardige incidenten voorgedaan.

Afrekening bodemsanering Ootmarsumsestraat met Provincie

De aanvankelijke verwachting was dat de bodemsanering aan de Ootmarsumsestraat al in 2021/2022 zou worden afgerekend. Tot daadwerkelijke afrekening is het tot dusver nog niet gekomen. De berekening is complex. We lopen risico bij het opstellen van de afrekening en de kostenopstelling. De sanering en de uitvoering wordt ter beperking van dit risico al zoveel mogelijk kortgesloten met de Provincie. In 2024 heeft zich dit risico niet voorgedaan.

 Aanzuigende werking verlaging Eigen Bijdrage WMO

Het aanzuigende effect van het abonnementstarief is net als voorgaande jaren ook in 2024 aanwezig. We zien dit met name terug in het gebruik van de maatwerkvoorziening Huishoudelijke Ondersteuning. De aanzuigende werking en de verdere vergrijzing van de bevolking leidt tot een toename. In 2024 maakten 1450 inwoners gebruik van deze voorziening. Ten opzichte van 2023 is dat een stijging van 4,0%. Ten opzichte van voorgaande jaren vlakt de stijging wel af.

Onvoorspelbaarheid aantallen cliënten en typen zorg WMO & Jeugd

Ten opzichte van 2023 is het aantal unieke cliënten binnen Jeugd gestegen met 3,5%. In totaal maken eind 2024 635 jongeren gebruik van geïndiceerde jeugdhulp.  We zien een lichte daling bij verblijf, de stijging deed zich in 2024 met name voor bij de individuele ondersteuningsbehoeften 3 en 4 (therapie en behandeling).

Binnen de Wmo is de stijging in het aantal unieke cliënten 5,7% t.o.v. 2023. Dit betreft zowel incidentele ondersteuning als structurele ondersteuning. We zien nog steeds een toename wat betreft huishoudelijke ondersteuning. De ondersteuningsbehoefte wat betreft dagbesteding is ten opzichte van 2022 stabiel. De vraag naar individuele begeleiding is toegenomen.

Doelstellingen uitvoering WSW blijken niet haalbaar

De 3 doelstellingen van de Wsw zijn behaald. De inwoners die aangewezen zijn op de Wsw zijn in dienst bij Stichting Werkprojecten Oldenzaal (SWO). Een deel heeft een beschutte werkplek bij Lar-com en ander deel is gedetacheerd bij reguliere werkgevers.

In 2024 is de governance in relatie tot SWO onderzocht. Dit heeft geleid tot een dienstverleningsover-eenkomst tussen de gemeente en SWO..

Renteontwikkeling

De kapitaalmarktrente is in 2024 gestegen. Begin 2025 is deze vervolgens weer gedaald en het lijkt er op dat deze nu vrij stabiel blijft.  Mocht de rente toch verder gaan stijgen, zal de gemiddelde rente die we betalen ook stijgen. Dit zal minder snel gaan dan de stijging van de marktrente, omdat we een aantal grote leningen in de portefeuille langjarig hebben vastgelegd. Per kwartaal bepaalt de Europese Centrale Bank of er een aanpassing van de rente nodig is. Ervan uitgaande dat dit in enig jaar gebeurt, houden wij er rekening mee dat onze gemiddelde rente in voorkomend geval met 0,25 procentpunt stijgt.

Inflatieontwikkelingen

De ECB-projecties wijzen op een inflatie van gemiddeld 2,5% in 2024, dalend naar 2,2% in 2025 en 1,9% in 2026, terwijl de economische groei naar verwachting zal toenemen van 0,8% in 2024 tot 1,5% in 2026. De ontwikkeling van de inflatie is moeilijk te voorspellen.Wij monitoren de inflatie aan de hand van de gepubliceerde maatstaven door het CBS. We schatten een mogelijke impact van € 500.000 voor meer dan trendmatige inflatieontwikkelingen. We houden er rekening mee dat dit eens per 2 jaar gebeurt. Dit leidt dan tot extra lasten/benodigde algemene reserve van € 250.000.

Prijsstijgingen IHP Onderwijs

De inflatie heeft effecten op de stichtingskosten voor diverse investeringen in het kader van het Integraal Huisvestingsplan Onderwijs. In 2024 bleef dit effect weliswaar nog beperkt, maar de calculaties voor diverse onderwijsprojecten (o.a. Franciscusschool) vallen fors hoger uit.

Voor de bepaling van het weerstandsvermogen schatten we een mogelijke impact van € 2.000.000

voor meer dan trendmatige inflatieontwikkelingen. We houden er rekening mee dat dit eens per 2 jaar gebeurt. Dit leidt dan tot extra lasten van € 1.000.000.

Extreme weersomstandigheden

In 2024 hebben zich twee soorten van extreme weersomstandigheden voorgedaan, beide van het type wateroverlast.

In de winter van ’23-’24 is extreem veel langdurige neerslag gevallen, het heeft weken/maanden geregend. Hierdoor is heeft het grondwaterpeil zeer hoge standen bereikt. Dit heeft veel grondwateroverlast veroorzaakt. In veel gevallen was de schade aan kelders/woningen de verantwoordelijkheid voor de eigenaar. Tegelijkertijd kijkt de gemeente naar de impact op buurtniveau, hiervoor zijn onderzoeken uitgevoerd. Op basis van de uitkomsten (beschikbaar in 2025) zullen eventueel extra maatregelen getroffen worden.

Op zowel 12 als 21 juli 2024 is er sprake geweest van extreme neerslag (70 en 100+ mm regen). Wat deze twee momenten bijzonder maakt is dat het grootste deel van deze regenbuien niet op de stad maar op de stuwwal viel. En door de ligging van Oldenzaal probeerde dit water zich een weg door de stad te banen. Hierdoor kwam tijdelijk de ligging van historische beken van Oldenzaal weer ‘boven water’. De resultaten van de onderzoeken van deze effecten worden meegenomen in toekomstige risico evaluaties en te programmeren maatregelen.

 Meer cliënten vanuit het gedwongen kader c.q. rechtstreeks doorverwezen dan verwacht

Het risico heeft zich in 2024 niet voorgedaan. Het aantal jeugdigen met een verwijzing uit het ge-dwongen kader is ten opzichte van 2023 stabiel. De kosten zijn ten opzichte van 2023 als gevolg van tariefstijgingen gestegen met 24,2%.

 Prijsstijgingen ten gevolge van AMvB Reële prijs Wmo 2015

De prijsstijgingen zijn in 2024 verwerkt in de aanpassing van de tarieven voor Wmo-ondersteuning en Jeugdhulp de effecten zijn verwerkt in de begroting 2024. Bij het vaststellen van tarieven voor het inkoopmodel 2025 zijn de uitgangspunten van de AMvB betrokken. De effecten daarvan zijn verwerkt in de begroting 2025.

 Regeling Specifieke Uitkering Sport en bewegen (SPUK)

De regeling is bedoeld om de ontwikkeling en instandhouding van sportaccommodaties en de aanschaf van sportmaterialen te stimuleren als deze btw-plichtig zijn, bijvoorbeeld: Verbouwingskosten van sportfaciliteiten, bijvoorbeeld de aanleg van een kunstgrasveld of de bouw van een sporthal. Indien er wordt overvraagd zullen gemeenten naar rato worden gekort op de subsidie. Dit risico heeft zich naar verwachting niet voorgedaan in 2024. De SPUK is op verschillende projecten volledig ontvangen en wordt na de jaarlijkse SISA-verantwoording definitief.

Incidenten bij evenementen

Er hebben zich in 2024 geen noemenswaardige incidenten voorgedaan met financiële gevolgen of risico’s.

Legesinkomsten

In 2023 zijn er licht minder legesinkomsten geweest uit bijvoorbeeld uitgegeven rijbewijzen en ID-kaarten. Dit kan worden verklaard als reactie op de aankomende paspoortpiek en de hierbij verwachtte aantallen nieuw aan te vragen reisdocumenten.

Vastgoedportefeuille leegstand en huurderving

De omvang van de huurderving is niet zodanig geweest dat er in 2024 beroep op het weerstandsvermogen hoefde te worden gedaan.

Risico AVG-incident waaronder boete bij meldplicht datalekken.

In 2024 hebben zich geen meldingswaardige incidenten voorgedaan.

Gladheidbestrijding

In 2024 heeft de winter niet geleid tot extreme kosten in verband met het bestrijden van gladheid.

Verbonden partijen

In 2024 zijn de aandelen Twence verkocht, waardoor het risico op afnemende dividendinkomsten lager is geworden. Daarnaast is in het kader van de energietransitie het risico op afnemende dividendinkomsten bij enexis toegenomen. In 2024 is er van Enexis € 15.000 minder aan dividend ontvangen t.o.v. voorgaande jaren.

Nieuwe financieringssystematiek gemeentefonds

Ingeschat wordt dat de kans op een nieuwe financieringssystematiek voor het gemeentefonds iedere 10 jaar 3 keer voorkomt. In dat kader had het (demissionaire) kabinet het voornemen om voor de periode vanaf 2026 een nieuwe financieringssystematiek voor het gemeentefonds uit te werken.

In de praktijk is de nieuwe financieringssystematiek al in 2024 ingezet. Deze wijziging leidt voor 2024 tot een fors nadeel, dit is echter via een incidentele compensatie binnen het gemeentefonds geneutraliseerd.

Stroomuitval (nieuw voor 2025)

Risico dat reëel lijkt is dat de stroom één keer de komende 10 jaar voor 2 dagen uit zou kunnen vallen.

Netcongestie zou dit kunnen veroorzaken, maar ook bijvoorbeeld een DDOS-aanval op het stroomnetwerk, of een iets anders waardoor we langdurige stroomuitval hebben. Het betreft 2 dagen loonkosten en eenmalige opstartkosten.

Kosten 300 (werknemers) x 8 (uur) x 2 (dagen) x €75,- = €360.000,-

Plus opstartkosten na uitval en eventuele kosten tijdens uitval (generator, nood-communicatie, beveiliging etc): €40.000,-

Op basis van de informatie uit de inventarisatie zijn de risico’s gekwantificeerd. Hierdoor is een uitspraak gedaan over de gewenste omvang van de algemene reserve die benodigd is ter dekking van de financiële gevolgen van de risico’s. 

In de onderstaande tabel is de omvang van de ingeschatte risico’s weergegeven. Bij kans wordt een inschatting gemaakt van hoe vaak zich dit risico zou kunnen voordoen. Een score van 1 betekent jaarlijks, een score van 0,5 betekent eens per twee jaar. Een score van 0,3 betekent dan 3 keer per 10 jaar en bij een score van 0,8 is de kans groter dan eens per 2 jaar, maar niet jaarlijks. Bij impact wordt een inschatting gemaakt van de financiële impact die het risico met zich mee brengt als het zich voordoet.

De omvang van de algemene risico’s voor het grondbedrijf is afhankelijk van de omvang van het onderhanden werk (hiervan wordt minimaal 1 en maximaal 2% opgenomen in de algemene reserve grondexploitatie) en de algemene risico’s die in de plannen worden gelopen. Het onderhanden werk is hierbij als volgt gedefinieerd: 
•    Positieve boekwaarden van grondexploitaties (negatieve boekwaarden vormen geen risico);
•    De nog te maken kosten op grond van de vastgestelde grondexploitaties;
•    De beschikbaar gestelde voorbereidingskredieten onder de MVA’s.

Om risico’s bij de grondexploitatie in beeld te brengen worden alle plannen nagelopen en worden de risico’s zoveel mogelijk gekwantificeerd. Daarnaast wordt gekeken naar de kans dat het risico zich voordoet. Project specifieke risico’s worden afgedekt in de grondexploitaties en algemene risico’s die voor het hele grondbedrijf gelden worden afgedekt in de algemene reserve grondexploitatie

Conform de voorschriften in het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) worden in deze paragraaf een aantal verplichte kengetallen opgenomen. Deze kengetallen maken het gemakkelijker om inzicht te krijgen in de financiële positie van een gemeente en omdat de definities zijn vastgelegd in het BBV, zijn deze ook tussen gemeenten vergelijkbaar.

Wij zijn de beheerder van de openbare ruimte en hebben een belangrijke rol in de realisering en instandhouding daarvan. Conform de BBV bevat deze paragraaf de kapitaalgoederen wegen, riolering, water, groen en gebouwen. Het overzicht wordt uitgebreid met civiele kunstwerken, verkeersregelinstallaties, speelvoorzieningen en sportvoorzieningen. Per kapitaalgoed wordt het beleidskader inclusief ambitieniveau aangegeven, hoe het beheer en onderhoud wordt uitgevoerd en wat het onderhouds-niveau is. Per kapitaalgoed wordt het beleidskader en ambitieniveau beschreven, evenals de wijze van beheer en onderhoud en het bijbehorende onderhoudsniveau. Daarnaast worden de beschikbare financiële middelen inzichtelijk gemaakt.

De keuzes, die de komende jaren gemaakt worden om de gemeentelijke begroting evenwichtig te houden, hebben ook gevolgen voor het onderhoud van de openbare ruimte. Er wordt van uitgegaan dat de inzet van middelen in de openbare ruimte zodanig gekozen wordt dat er geen sprake is van kapitaalvernietiging. Wel kan dit inhouden dat, als een onderdeel in de openbare ruimte op termijn in zijn geheel vervangen moet worden, de keuze gemaakt kan worden deze vervanging enige jaren uit te stellen. Het betreffende onderdeel wordt dan gedurende die periode op een lager niveau beheerd en onderhouden, maar zodanig dat in ieder geval de veiligheid gewaarborgd is. Hierbij kan men bijvoorbeeld denken aan geoormerkte wegvakken die op termijn in zijn geheel met fundatie en onderliggende riolering vervangen moeten worden, gebouwen die op termijn op de nominatie staan om gesloopt te worden, stukken openbaar groen die op termijn geheel heringericht worden. 

In 2019 is hiervoor een integrale beleidsvisie voor de openbare ruimte “Visie beheer openbare ruimte Oldenzaal 2020-2024” opgesteld en door de raad in haar vergadering van november 2019 vastgesteld. Deze visie voldoet nog aan de huidige kijk tegen de openbare ruimte en is gebaseerd op de volgende bouwstenen:
•    Wij zorgen dat de openbare ruimte overal in Oldenzaal goed en veilig gebruikt kan worden;
•    We beheren de openbare ruimte duurzaam, met oog voor mens en milieu;
•    Ons beheer zorgt voor een aantrekkelijke en verzorgde openbare ruimte;
•    Waar mogelijk beheren we samen met bewoners en bedrijven;
•    We beheren slagvaardig en kosteneffectief.
De budgetten die beschikbaar zijn gesteld door de raad voor het opwaarderen van de openbare ruimte zijn vanaf 2019 geïndexeerd.

Integraal beheer en onderhoud
In vervolg op de vastgestelde visie is in 2020 het eerste meerjaren uitvoeringsplan (MJUP) opgesteld. In de raadsvergadering van november 2023 is de laatste versie van dit uitvoeringsplan vastgesteld. In 2024 is, overeenkomstig de programmering van dit plan  gewerkt aan de uitvoering. Op deze manier willen we het beheer van de wegen, rioleringen, openbare verlichting, groen, civieltechnische kunstwerken en speelvoorzieningen in Oldenzaal inzichtelijker maken. Het onderhoud kan hierdoor meer integraal, efficiënter en doelmatiger worden uitgevoerd. Hierbij wordt gezorgd voor zoveel mogelijk synergie door onderhoudsmaatregelen te combineren en af te stemmen op ruimtelijke, autonome en maatschappelijke ontwikkelingen. Dit gebeurt met de beschikbare financiële middelen. Daarnaast wordt goed gekeken naar de mogelijkheden van subsidies.

We beschikken over veel kennis en ervaring op het gebied van integraal onderhoud van de openbare ruimte. De kwaliteit wordt jaarlijks gemonitord en regelmatig onafhankelijk getoetst. De resultaten worden ingevoerd in de beheerapplicaties zodat alle gegevens centraal en up to date beschikbaar zijn. De beheerdata zijn gekoppeld aan het kaartmateriaal zodat de gegevens ook goed op tekening gepresenteerd kunnen worden. 

Het treasurystatuut Oldenzaal 2018 is uitgangspunt voor alle treasuryactiviteiten. Dit statuut is door het college vastgesteld in de vergadering van 5 december 2017 en is met ingang van 1 januari 2018 in werking getreden. De raad is hiervan via een infobrief op de hoogte gebracht. 
Het treasurystatuut is aangepast vanwege o.a. gewijzigde wet- en regelgeving:
•    De wet Fido is gewijzigd om het verplicht schatkistbankieren voor decentrale overheden te kunnen invoeren;
•    De Regeling Ruddo is gewijzigd waarmee de richtlijn voor het inzetten van derivaten is aangescherpt. 
In ons treasurystatuut is bepaald dat het gebruik van derivaten niet is toegestaan. 
Ook is een artikel toegevoegd waarin is vastgelegd dat toekomstige organisatiewijzigingen zonder collegebesluit van toepassing worden geacht op het huidige treasurystatuut.  

De kasgeldlimiet geeft het maximale bedrag aan dat met kortlopende middelen mag worden gefinancierd. Deze limiet wordt elk kwartaal getoetst en mag in beginsel niet worden overschreden. Wanneer de limiet voor het derde achtereenvolgende kwartaal wel wordt overschreden moet de provincie Overijssel daarvan op de hoogte worden gebracht. Daarbij moet tevens een plan om binnen de limiet te blijven ter goedkeuring worden voorgelegd. De limiet voor 2024 bedraagt 8,5% van de lasten van de begroting bij aanvang van het jaar en bedraagt afgerond € 9,8 mln. De limiet is niet overschreden. Hiermee is voldaan aan de gestelde voorwaarden.   

Het doel van de renterisiconorm is het beheersen van de renterisico’s bij herfinanciering en/of renteherziening. Elke gemeente loopt een financieel risico wanneer de rente onverwacht stijgt. Door te zorgen voor voldoende spreiding in de rentetypische looptijden van de leningenportefeuille en/of door te kiezen voor een annuïtaire- of lineaire aflossingsvorm kunnen de effecten van een renteverandering worden afgevlakt. De renterisiconorm voor 2024 bedraagt 20% van het totaal van de lasten op de begroting, 20% van afgerond € 115 mln. is € 23 mln. In 2024 is geen langlopende lening aangetrokken, er was geen sprake van herfinanciering of renteherziening en de renterisiconorm is dan ook niet overschreden.

De financieringsbehoefte is onder meer afhankelijk van het tijdstip waarop investeringen tot uitvoering komen. Daarnaast is ook aflossing van de leningenportefeuille bepalend voor de liquiditeitspositie. In 2024 is ruim € 2,6 miljoen afgelost. Dit kan er toe leiden dat er langlopende financiering moet worden aangetrokken. Ons streven is er op gericht om binnen de kasgeldlimiet in de financieringsbehoefte te voorzien door het aantrekken van kortlopende leningen. De ervaring leert namelijk dat de rente op kortlopende leningen nagenoeg altijd lager is dan op langlopende geldleningen waardoor (tijdelijk) een rentevoordeel kan worden behaald. In 2024 is geen vaste geldlening aangetrokken. 

De liquiditeitenplanning voor de geldstromen binnen onze gemeente is een instrument waarmee intern een betere afstemming kan plaatsvinden over betalingsactiviteiten en de effecten daarvan op de gemeentelijke financiering. In het verlengde daarvan vormt de planning een basis voor meer onderbouwde financieringsactiviteiten.

De rentevisie wordt gebaseerd op de rentevisie van enkele financiële instellingen, waaronder die van onze huisbankier. De Europese Centrale Bank (ECB) beslist maandelijks over de officiële rentetarieven in het eurogebied en heeft diverse instrumenten om die te beïnvloeden. Factoren die van invloed zijn op de rente zijn o.a. economische groei, inflatie en monetair beleid. Hoofddoel van de ECB is de prijzen stabiel houden, dat biedt zekerheid en vertrouwen en bevordert economische groei. Het rente-instrument is voor de ECB een heel doeltreffend instrument om de hoogte van de rente op de geldmarkt en daarmee de groei en inflatie te sturen. 

Door de oplopende inflatie was de ECB in 2023 genoodzaakt om het ruime geldbeleid verder in te perken en de (korte termijn) rente tarieven te verhogen, met het doel de sterk opgelopen inflatie af te remmen en terug te brengen naar de gewenste 2%. Dit heeft in 2024 effect getoond waardoor de ECB de rente kon verlagen. De herfinancieringsrente, het tarief waartegen banken geld kunnen lenen, is op 18 december 2024 verlaagd van 3.40 % naar 3.15 %. De depositorente, de vergoeding die banken krijgen om bij de ECB geld te stallen werd verlaagde van 3,25 % tot 3,00 %. Mede  door de ECB doorgevoerde monetaire verkrapping heeft geleid tot een substantiële daling van de inflatie in de richting van de doelstelling van 2 %. De ECB- projecties wijzen op een inflatie van gemiddeld 2.5% in 2024, dalend naar 2.2% in 2025 en 1,9% in 2026.

Afhankelijk van de daadwerkelijke inflatieontwikkelingen is de verwachting dat de beleidsrentes in 2025 redelijk stabiel zullen blijven of zeer beperkt nog iets zullen dalen.  Uitgangspunt in ons beleid is om bij het aantrekken van nieuwe leningen, leningen met een looptijd van 10 jaar of langer aan te trekken waardoor de fluctuaties van de omslagrente, zoals gewenst, beperkt zullen blijven.

De leningenportefeuille bestaat op het moment van het opstellen van deze paragraaf uit vier leningen met een restant schuld per 1 januari 2025 van € 20,9 mln. De gemiddelde rente van deze leningen bedraagt 0,70% (1 januari 2024 0,73%). Vervroegde aflossing van deze leningen is niet mogelijk en de rente staat gedurende de gehele looptijd vast. 

Door de invoering van het schatkistbankieren zijn wij verplicht om overtollige middelen boven een “drempelbedrag” aan te houden in de schatkist. Het drempelbedrag is 2,0% van de begrotingsomvang. De gemeente Oldenzaal mocht in 2024 per kalenderdag afgerond € 2.3 miljoen buiten de schatkist houden. Dit wordt per kwartaal getoetst en het gemiddelde positieve saldo in R/C mag dit bedrag niet overschrijden. Vanuit praktische overwegingen is er voor gekozen om overtollige middelen per dag automatisch door de BNG Bank te laten overboeken naar de schatkist. Hiermee wordt voorkomen dat het drempelbedrag wordt overschreden. Omdat het verstrekken van leningen niet tot de kerntaken van de gemeente behoort is in het treasurystatuut bepaald dat de gemeente zelf geen leningen verstrekt. Het verstrekken van garanties, evenals het aangaan van financiële participaties, wordt uitsluitend gedaan uit hoofde van de publieke taak. Ter beperking van het financiële risico wordt geen garantie verstrekt indien een beroep kan worden gedaan op een voorziening in de vorm van een (nationaal) waarborgfonds. De gemeente Oldenzaal heeft nog een leningenportefeuille van hypothecaire geldleningen die in het verleden aan medewerkers zijn verstrekt. Sinds 2009 is het bij wet niet meer toegestaan leningen te verstrekken, bestaande leningen mogen uitlopen. De portefeuille bestaat per 31 december 2024 uit een totale restantschuld van afgerond € 1,5 miljoen.

De BNG Bank in Den Haag is onze huisbankier. In 2022 is er een onderhandse overeenkomst met de BNG Bank afgesloten voor onbepaalde tijd. Ten behoeve van het schatkistbankieren hebben we ook bij het Ministerie van Financiën een rekeningcourant. En voor de verwerking van het contante betalingsverkeer zoals de parkeergelden en de leges Publiekszaken is een overeenkomst afgesloten met Brink’s Solutions Nederland B.V.

Het gehanteerde renteomslagpercentage bedroeg voor 2024 1,25%. Berekening op basis van de gegevens zoals in deze jaarstukken opgenomen laat een percentage zien van  0,3%. Deze afwijking zorgt voor een negatief resultaat op treasury,   Dit negatieve resultaat is ontstaan omdat bij de Najaarsnota de begroting Treasury niet is  aangepast.

In onderstaande tabel treft u de actuele berekening van de renteomslag aan. Deze wordt gebruikt voor toerekening van rente aan de diverse taakvelden.

De paragraaf bedrijfsvoering geeft inzicht in de stand van zaken en de beleidsvoornemens rond de gemeentelijke bedrijfsvoering. Met bedrijfsvoering worden de bedrijfsprocessen bedoeld die nodig zijn om de beleidsdoelstellingen uit de programma's te realiseren. De bedrijfsvoering is daarbij randvoorwaardelijk.

Maatschappelijke ontwikkelingen en (ingrijpende) veranderingen in wet- en regelgeving zijn van grote invloed op ons werk; op wat we doen, hoe we dit doen en met wie we dit doen. Complexe vraagstukken en samenwerkingsvormen (zowel lokaal als regionaal) vergen andere sturing en flexibele inzet van mensen en middelen. Daarnaast vragen onze eigen ambities en het streven naar optimale dienstverlening aan de stad om een duidelijke focus op onze doelen en taakuitvoering. Wij zetten in op samenwerking, vernieuwing en transparantie. Samen met de samenleving werken wij aan een leefbare stad.

We zijn continu bezig onze werkwijzen te verbeteren en efficiënter in te richten. Dit kunnen kleine aanpassingen zijn in processen, maar ook complete herinrichtingen van processen . We streven ernaar om onze organisatie voortdurend zo optimaal mogelijk te laten functioneren. 

Het jaar 2024 stond vanuit de bedrijfsvoering in het teken van het verbeteren van de (digitale) dienstverlening, het doorvoeren en digitaliseren) van de nieuwe P&C-cyclus en het oppakken van belangrijke (wettelijke) ontwikkelingen. Digitale dienstverlening wordt aan de ene kant verbeterd richting onze inwoners, maar dit betekent ook dat onze medewerkers voortdurend mee moeten gaan in deze ontwikkelingen. Daarnaast  is aandacht besteed aan het openbaar maken van onze informatie conform de Wet open overheid. 

In 2024 richtten we ons op de volgende hoofdthema’s:
•    verbeteren en doorontwikkelen van onze dienstverlening;
•    (wettelijke) ontwikkelingen en rechtmatigheid;
•    openbaarheid van informatie.

Uitbreiding en verbetering van onze digitale dienstverlening heeft onze doorlopende aandacht. De inwoner kan zelf de afweging maken of ze kiest voor digitale dienstverlening of een afspraak op het stadhuis en waar nodig is er dienstverlening op locatie. 

Mens en organisatie

Op dit moment is een aantal factoren van invloed op ons HR beleid, namelijk:
•    de veranderende maatschappij en eisen die worden gesteld aan gemeenten en ambtenaren;
•    de toenemende complexiteit en hoeveelheid opgaven;
•    de veranderende arbeidsmarkt (krapte, vergrijzing, visie op arbeid door de jongere generatie en digitalisering).

We willen slagvaardig diensten verlenen aan de samenleving. Dat vraagt een gezonde, wendbare en toekomstbestendige organisatie.  Om de wettelijke taken uit te kunnen voeren en onze (politieke) ambities te realiseren hebben we een kwalitatief en kwantitatief goed personeelsbestand nodig.  Om dit te behouden en te versterken waar nodig , richten we ons HR beleid  specifiek op de thema's vinden, binden, ontwikkelen en duurzame inzetbaarheid.  We hebben in 2024 diverse HR-instrumenten  en activiteiten ingezet om te werken aan deze thema's, waaronder: 

• Wendbare en toekomstbestendige organisatie: In het kader van de organisatie-ontwikkeling hebben we een ontwikkelagenda opgesteld waarop de belangrijkste thema's staan om toekomstbestendig te blijven.  
• Kwalitatief en kwantitatief goed personeelsbestand: We hebben onze wervingsstrategieën versterkt om het toegenomen aantal vacatures te kunnen blijven vervullen. Het aantal vervulde vacatures van de afgelopen 3 jaren was als volgt:
• 2022: 45 vacatures
• 2023: 50 vacatures
• 2024: 60 vacatures
• Het aantal reacties op de vacatures verschilt nogal. Zo zien we op vacatures als medewerker backoffice burgerzaken, Wmo consulent medewerker KCC een groot aantal reacties. Vacatures die meer specialistisch van aard zijn,  kosten aanzienlijk meer tijd en moeite om in te vullen. Te denken aan functies in het ruimtelijk domein, op financieel gebied en ICT gebied.
• Omdat een goede introductie bijdraagt aan een goede binding hebben we ons onboarding-programma uitgebreid met een onboarding-app.  
• Actueel en wendbaar beloningsbeleid: we zijn in 2024 gestart met de implementatie van een nieuw functiewaarderingssysteem HR21. Met deze basis kunnen we een start maken een passend beloningsbeleid;
• Weerbaarheid: we hebben ons integriteitsbeleid en onze gedragscode geactualiseerd.  Immers integere ambtenaren en bestuurders zijn een basisvoorwaarde voor het vertrouwen van de inwoner in het gemeentelijk handelen.  
• Arbo: in 2024 heeft de focus gelegen op de thema's veiligheid en agressie. De protocollen zijn geactualiseerd, er zijn extra veiligheidsmaatregelen getroffen  en er is een Agressie Interventie Team opgericht. 
• Vermindering kwetsbaarheid/regionale samenwerking: we hebben in 2024 de salarisadministratie ondergebracht in het regionale samenwerkingsverband salarisadministratie Wierden.

Inspelen op digitale ontwikkelingen 
Inwoners en ondernemers zien veel nieuwe ontwikkelingen op het gebied van informatie(technologie) en verwachten van ons dat wij hierop inspelen. Wij volgen de ontwikkelingen en passen ze toe als dit in het belang is van de ambitie van onze gemeente. De strategie die wij hierin hanteren is die van “slimme volger”. Als basis hiervoor is flexibele automatisering nodig. Hiervoor zetten we samen met andere gemeenten in de regio (IT Platform Twente), onze ICT partner gemeente Hengelo, in de coöperatieve vereniging Dimpact en landelijk (VNG realisatie) stappen. Op het gebied van technologie worden de ontwikkelingen rondom blockchain, datamining, algoritmen en internet of things gevolgd en passen we dit toe in onze gemeente indien dit van belang is. 

Met de samenwerkende partijen zijn de volgende projecten gerealiseerd:

• Samen met IT-platform hebben we een applicatie in het kader van de Wet tijdelijke huisverboden vervangen. 
• Samen met Dimpact is er verder ontwikkeld aan PodiumD en Openformulieren. Elders onder programma Dienstverlening is hier meer over geschreven.
• In de samenwerking met IT Hengelo zijn we gestart met de implementatie van Optimaal Digitaal Samenwerken. In 2024 zijn hiervoor Intune (beheren gebruikerstoegang), MFA (Microsoft authenticator) en Office 365 (Word, Excel, PowerPoint en OneNote) gerealiseerd.
• In 2024 zijn diverse samenwerkingsovereenkomsten geactualiseerd. 
• VNG realisatie heeft samen met ons gezorgd voor het implementeren van Haal Centraal, een Common Ground toepassing waarmee je de basisregistratie personen kunt bevragen vanuit een  gekoppelde op een Common Ground gebouwde applicatie. Dit was voor ons de Vergunningen, Toezicht en Handhavingsappplicatie .  

De volgende projecten heeft de gemeente Oldenzaal uitgevoerd:

• Implementatie van een nieuw meldingen systeem, waardoor de melding van een inwoner veel sneller kan worden afgehandeld.
• Er is een visie op de digitale overheid vastgesteld en hiermee is een start gemaakt.
• Het financieel systeem en de factuurafhandelingssoftware is vervangen. Daarnaast is een applicatie voor het digitaal kunnen maken van de Planning en Control-cyclus ingevoerd.
• Er is een pilot geweest voor het testen van een wachtwoordkluis die nu verder wordt uitgerold binnen de organisatie.
• In o.a. de trouwzaal en de raadzaal zijn audiovisuele middelen vervangen en geïnstalleerd.  Hierdoor kan er digitaal gestemd worden, en zijn de mogelijkheden voor digitaal bijwonen van raadsvergaderingen sterk verbeterd.
• Vanuit het datagedreven werken zijn er in elk domein pilots gestart om te onderzoeken of AI-tools waaronder ChatGPT binnen de gemeentelijke processen toe te passen is.

Adoptie en implementatie Microsoft 365
De planning was om in 2024 over te stappen naar Microsoft 365. Hiermee werken we volledig in de cloud. Het gehele traject is opgesplitst in 4 projecten:

• Implementatie Office online; vervanging van de huidige Office-pakketten; dit project is afgerond
• Implementatie Telefonie; vervanging van de huidige telefooncentrale; dit project heeft vertraging opgelopen bij de aanbesteding en wordt in 2025 verder opgepakt
• Implementatie Samenwerkomgeving; inrichtingen van de nieuwe samenwerkomgeving; een informatiebeheerplan en high level design is in 2024 opgesteld. Ook dit project heeft vertraging opgelopen en wordt in 2025 verder opgepakt
• Implementatie Intranet; vervanging van het huidige intranet; dit project is conform de planning nog niet gestart maar wordt pas opgestart nadat de andere 3 projecten voor een groot deel zijn afgerond.

Op het gebied van ICT werken we samen met gemeente Hengelo. In dit project hebben we wel medezeggenschap maar gemeente Hengelo is leidend. Zij bepalen daarmee grotendeels de planning en voortgang van de implementatie van M365.  

Nieuwe informatiewetten 
Verschillende informatiewetten die van invloed zijn op gemeenten treden binnenkort in werking of zijn reeds van kracht, zoals de Wet Digitale Overheid, de Wet Modernisering Elektronisch Bestuurlijk Verkeer (Wmebv) en het Besluit digitale Toegankelijkheid. Gemeenten moeten zich voorbereiden op de verplichtingen die voortvloeien uit deze wetgeving. In 2024 heeft een inventarisatie plaatsgevonden om de impact te beoordelen en specifieke acties te bepalen. De gemeenteraad heeft de Visie Digitale Overheid vastgesteld waarin prioriteiten zijn bepaald voor het verbeteren van digitale dienstverlening en digitale toegankelijkheid van apps en websites. Om te voldoen aan de Wmebv heeft het college in 2024 een aanwijzingsbesluit vastgesteld waarin staat welk online formulier gebruikt moet worden bij het digitaal aanvragen van producten en diensten. Samenwerking tussen gemeenten en ICT leveranciers is belangrijk om onze informatiesystemen aan te passen. Uiteindelijk kan de gemeente Oldenzaal voldoen aan de nieuwe vereisten en zorgen voor een efficiënte en toegankelijke digitale dienstverlening.  

Archivering

In 2024 is een handboek kwaliteitssysteem informatiebeheer opgesteld (status: in concept gereed).  Het hebben van een kwaliteitssysteem is noodzakelijk om te kunnen beoordelen of het informatiebeheer voldoet aan de wensen en eisen die eraan gesteld worden. Vanuit de Archiefregeling (artikel 16) is een kwaliteitssysteem een wettelijke verplichting; het ontwikkelen en implementeren van een kwaliteitssysteem is dan ook aanbevolen in het rapport van de archiefinspectie en de jaarlijkse KPI rapportages.
De implementatie van een kwaliteitssysteem is onderdeel van het in december 2023 vastgestelde Verbeterplan Informatiebeheer (2023-2026). De projecten en acties in het verbeterplan hebben tot doel ons informatie- en archiefbeheer duurzaam op orde te brengen en te houden. Om de organisatie hierin te ondersteunen is het huidige team Documentaire Informatievoorziening in 2024 gestart met een ontwikkeling naar een nieuw team Informatiebeheer. Dit team zal zich vooral richten op een advies- en begeleidingstaak bij digitaal werken. Om deze nieuwe rol ook goed uit te kunnen voeren is het team eind 2024 gestart met een leergang Informatiemanagement. Ook heeft de stadsarchivaris in 2024 de archiefopleiding VVA (Voortgezette Vorming Archiefbeheer) succesvol afgerond.
In 2024 heeft de gemeente Oldenzaal de genealogie website een update gegeven. Hierdoor is het voor geïnteresseerden eenvoudiger geworden om informatie over hun voorouders te vinden.

In 2024 werd opnieuw duidelijk hoe belangrijk informatiebeveiliging is binnen gemeenten. De toenemende digitale dreigingen, mede gedreven door geopolitieke spanningen zoals de oorlog in Oekraïne en spionageactiviteiten uit diverse landen, maken cyberveiligheid een onlosmakelijk onderdeel van de hedendaagse (hybride) oorlogsvoering. Gemeenten worden dagelijks geconfronteerd met duizenden geautomatiseerde én gerichte aanvallen. Gelukkig zorgen onze beveiligingsmaatregelen, zoals firewalls en detectiesystemen, ervoor dat de meeste aanvallen direct worden afgeslagen. Toch kunnen bijvoorbeeld geavanceerde phishingmails de e-mailfilters omzeilen en nietsvermoedende medewerkers verleiden tot het delen van vertrouwelijke informatie of het klikken op een schadelijke bijlage.  Daarnaast werd in 2024 een trend gesignaleerd: steeds vaker worden niet de gemeenten zelf, maar hun leveranciers het doelwit van hackaanvallen. 

Een enkele succesvolle aanval kan grote gevolgen hebben, variërend van datalekken en verstoring van gemeentelijke dienstverlening tot financiële schade.  Veel cyberdreigingen starten met social engineering, waarbij kwaadwillenden inspelen op de onoplettendheid van gemeentepersoneel. Dit onderstreept het belang van bewustwording en training. In 2024 is daarom veel aandacht besteed aan zowel fysieke als digitale trainingen.

We blijven onze informatieveiligheid continu toetsen en verbeteren. In lijn met de Baseline Informatie-veiligheid Overheid (BIO) zijn er in 2024 weer diverse ICT-technische verbeteringen doorgevoerd en initiatieven opgezet om het bewustzijn binnen onze organisatie te vergroten. Voor het achtste achtereenvolgende jaar wordt via de ENSIA-systematiek (Eenduidige Normatiek Single Information Audit) verantwoording afgelegd over onze informatieveiligheidsstatus. Dit gebeurt richting zowel de wettelijke toezichthouders als de gemeenteraad. Dit proces wordt beoordeeld door een externe auditor, die een Assurance Verklaring verstrekt als bevestiging van onze inzet en voortgang. Daarnaast hebben wij ons beleid aangescherpt.

Bedrijfscontinuïteit
In 2023 is het bedrijfscontinuïteitsplan vastgesteld. Doel van het continuïteitsplan is om de effecten van een crisis zoveel mogelijk te reduceren, verdere schade en escalatie te voorkomen, de dienstverlening te continueren en het herstel te bespoedigen van de meest bedrijfskritische processen. 
Binnen het bedrijfscontinuïteitsplan richten we ons op 3 pijlers:
•    Uitval van het gebouw
•    Uitval van middelen (ICT, stroom, telefonie)
•    Uitval van medewerkers
Het continuïteitsplan is in 2024 getest op actualiteit en bruikbaarheid. Uit de evaluatie van deze oefening zijn een aantal punten naar voren gekomen waarmee het plan in 2025 verder geoptimaliseerd wordt. 

Financiën
In 2024 zijn we overgestapt op een nieuw financieel systeem. Daarnaast hebben we een P&C-tool ingericht waarmee onze P&C-cyclus volledig digitaal en de P&C-producten (programmabegroting, jaarrekening en voor- en najaarsnota)  meer integraal worden samengesteld. 

Inkoop: rechtmatigheid en professionalisering
De afgelopen jaren is vooruitgang geboekt in het verbeteren van de rechtmatigheid op het gebied van inkoop en aanbesteding.  Om nog beter in control te zijn wordt gestart met een onderzoek naar inzet van een  verplichtingenadministratie. Hierbij worden de grotere opdrachten gekoppeld aan een contract of opdracht inclusief bijbehorende uitgaven.

De ingezette professionaliseringslag wordt in 2025 voortgezet, zowel op gebied van inkoop en rechtmatigheid als op contractmanagement en contractbeheer. Zo wordt o.a. gestuurd op naleving van contractafspraken en op beloften die zijn gedaan tijdens aanbestedingen. 

Audit
Op basis van de resultaten van de uitgevoerde juridische audit in 2023, is in 2024 een afstudeerder geworven die in 2025 aan de slag gaat met de verbetering van de juridische kwaliteitszorg (JKZ) in de organisatie.

Evaluatie mandaat
Het mandaatbesluit is in juli 2023 vervangen door een zogeheten negatief mandaatstelsel.  Het uitgangspunt hierbij is dat alle bevoegdheden die het werkterrein van een bepaalde ambtenaar aangaan, aan deze functionaris worden gemandateerd behoudens enkele bevoegdheden die het college of burgemeester aan zichzelf houdt. Deze laatste bevoegdheden worden dan apart genoemd in een bijlage bijbehorend het mandaatbesluit. Alle bevoegdheden die niet in een van de bijlagen staan, zijn dan gemandateerd aan de medewerker. Dat geldt zowel voor publiekrechtelijke bevoegdheden als voor privaatrechtelijke bevoegdheden en voor feitelijke handelingen.

Het jaar 2024 was vooral een evaluatiejaar. Binnen het team van Juridische Zaken hebben wij aanzienlijk minder adviesvragen gekregen over mandaat en wie bevoegd is om een bepaald besluit te nemen of wie welke overeenkomst mag tekenen. Het viel ons daarbij op dat medewerkers de werking van het mandaatbesluit goed door hebben. Hierdoor kunnen zij sneller schakelen en dat komt de snelheid in de besluitvorming alleen maar ten goede.

Overgang Overijsselse Ombudsman naar Nationale Ombudsman
Op 1 januari 2024 zijn wij als gemeente automatisch overgestapt  naar de Nationale Ombudsman.  In het jaar 2024 zijn er geen procedures geweest bij de Nationale Ombudsman.

Toelichting op de rechtmatigheidsverantwoording

Invoering rechtmatigheidsverantwoording
Met de invoering van de rechtmatigheidsverantwoording voor het eerst sinds verslagjaar 2023 is de verantwoordelijkheid voor het rapporteren over de rechtmatigheid van de in de jaarrekening opgenomen baten, lasten en balansmutaties verschoven van de externe accountant naar het college. De accountant geeft alleen nog een oordeel over de getrouwheid van de jaarrekening. Dit omvat ook een oordeel over de getrouwheid van de rechtmatigheidsverantwoording.
 
Aanpak verantwoording onrechtmatigheden
Het college van burgemeester en wethouders legt door middel van een rechtmatigheidsverantwoording in de jaarrekening verantwoording af over het rechtmatig handelen aan de gemeenteraad. Aanvullend daarop wordt in de paragraaf bedrijfsvoering een toelichting gegeven op fouten en onzekerheden boven de door de raad bepaalde rapportagegrens. Dit is een afspraak waarbij de raad aangeeft boven welke rapporteringsgrens het college geconstateerde tekortkomingen in de rechtmatigheid in de paragraaf bedrijfsvoering moet toelichten. De raad heeft de rapportagegrens in de Financiële verordening d.d. 18 december 2023 op € 100.000 vastgesteld.

Verantwoording onrechtmatigheden
Hieronder is de toelichting opgenomen op alle afwijkingen die in de rechtmatigheidsverantwoording zijn opgenomen voor zover deze de rapportagegrens overschrijden en welke maatregelen worden genomen om deze afwijkingen in de toekomst te voorkomen.

Begrotingscriterium – beschrijving begrotingsonrechtmatigheid
Uit de rechtmatigheidsverklaring blijkt een begrotingsonrechtmatigheid van € 7.439.000, waarvan een bedrag van € 7.386.000 betrekking heeft op de overschrijding van lasten in diverse programma's en een bedrag van € 53.000 betrekking heeft op de overschrijding van investeringskredieten. Deze begrotingsoverschrijding past binnen het bestaande beleid van de gemeente Oldenzaal. Wij verwijzen voor een nadere analyse van de verschillen naar hoofdstuk 4.3.  

Voorwaardencriterium – Niet naleven van de Europese aanbestedingsrichtlijnen
Jaarlijks verricht de gemeente een zogenaamde spendanalyse om vast te stellen of de Europese aanbestedingsrichtlijnen aantoonbaar zijn nageleefd. Over 2024 bedraagt de onrechtmatigheid circa € 531.500 . Deze onrechtmatigheden zijn onderstaand weergegeven: 

Een onrechtmatigheid ten aanzien van parkeerapparatuur en ingenieursdiensten zijn geconstateerd, deze zijn voorgaand jaar tevens als onrechtmatig geconstateerd. 

In het kader van de naleving van de regelgeving omtrent Europese aanbestedingen, willen wij de volgende maatregelen toelichten:

• Straatwerk: Het contract dat in het verleden is afgesloten was niet rechtmatig voor het gedeelte dat betrekking heeft op het jaar 2024. Echter, gedurende 2024 is deze dienst opnieuw aanbesteed, waarbij de aanbestedingsprocedure volledig volgens de geldende wet- en regelgeving is uitgevoerd. Daarmee is deze dienst voor 2024 en latere jaren rechtmatig.
• Parkeerapparatuur: Er zal een publicatie plaatsvinden op basis van vrijwillige transparantie via Tenderned. Deze publicatie vormt de basis voor de totstandkoming van een overeenkomst. De onderbouwing voor deze publicatie is afkomstig uit de broncode die is gekoppeld aan de software van de parkeerautomaten, welke uitsluitend door Taxameter geleverd kan worden.
• Ingenieursdiensten: De dienstverlening met betrekking tot ingenieursdiensten zal worden uitbesteed via een inhuurbroker. Het is onze verwachting dat wij per 1 juni 2026 in staat zullen zijn om een professional in te huren via deze inhuurbroker.

Deze maatregelen zijn genomen om de rechtmatigheid van de aanbestedingsprocessen te waarborgen en om onrechtmatigheden te voorkomen.

Daarnaast voeren wij diverse beheersmaatregelen uit rondom het EU-aanbestedingsproces, waaronder: 

• De inkoopadviseurs leveren expertise in het aanbestedingsproces; 
• Jaarlijks worden budgetten opgesteld waarbinnen de uitgaven moeten blijven;
• De verantwoordelijkheid voor uitgaven ligt bij een beperkte groep budgethouders;
• Jaarlijks voeren wij een Spend-analyse en detailcontroles (interne controle) uit waarbij wij onrechtmatige inkopen identificeren; 
• Inzake de geconstateerde onrechtmatige contracten voeren wij vervolgacties uit, zoals het adviseren over aanbestedingsmogelijkheden. De beslissing van opvolging ligt bij de eerstelijnsmanagers;
• De mogelijkheden van een verplichtingen administratie worden momenteel onderzocht. 

Misbruik en oneigenlijk gebruik criterium – ontbreken overkoepelend M&O beleid
De gemeente Oldenzaal heeft in haar belangrijkste financiële processen waarborgen getroffen om misbruik en oneigenlijk gebruik te voorkomen. Een voorbeeld hiervan zijn de processen binnen het sociaaldomein waar in de lijn waarborgen zijn getroffen en achteraf door de interne controle wordt vastgesteld dat er geen onrechtmatigheden zijn aangetroffen. In het interne controleplan zijn de belangrijkste financiële processen benoemd en is interne controle verricht. De accountant rapporteert jaarlijks ook over de belangrijkste financiële processen. Uiteindelijk is er geen misbruik en oneigenlijk gebruik geconstateerd die gemeld moet worden in de rechtmatigheidsverantwoording dan wel in deze paragraaf bedrijfsvoering.

De op dit begrotingsonderdeel van toepassing zijnde, door de raad vastgestelde, beleidsnotities;
•    Intergemeentelijk samenwerking binnen de Regio Twente, vastgesteld 1 januari 2016; 
•    Beleidskader Verbonden Partijen 2012, vastgesteld 5 maart 2012.

Artikel 1 van het BBV geeft als definitie: “een verbonden partij is een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een bestuurlijk én een financieel belang heeft”. 
Een financieel belang is een aan de verbonden partij ter beschikking gesteld bedrag dat niet verhaalbaar is indien de partij failliet gaat onderscheidenlijk het bedrag waarvoor aansprakelijkheid bestaat indien de partij haar verplichtingen niet nakomt. Bestuurlijk belang is zeggenschap, hetzij uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur hetzij uit hoofde van stemrecht. 
Diverse gemeentelijke doelstellingen worden niet alleen door de gemeentelijke organisatie zelf, maar ook door of in samenwerking met anderen gerealiseerd. De relatie van de gemeente met deze verbonden partijen kan sterk verschillen. 

Het belang dat de raad heeft bij inzicht in de verbonden partijen is tweeledig. 
•    De verbonden partijen voeren vaak een taak uit die de gemeente ook zelf kan doen. De werkzaamheden zijn als het ware gemandateerd/gedelegeerd aan de verbonden partij. De gemeente blijft wel de verantwoordelijkheid houden voor het realiseren van de beoogde doelstellingen uit de programma?s. Dus de kaderstellende en controlerende taak van de raad blijft overeind. De doelstellingen van de verbonden partij dienen dus - blijvend - overeen te stemmen met die van de gemeente en gecontroleerd dient te worden in hoeverre dit gerealiseerd wordt. 
•    De budgettaire consequenties ten behoeve van de verbonden partijen dienen geautoriseerd te worden, waarbij tevens aandacht dient te zijn voor de financiële risico’s in dat verband. 

Naast de verbonden partijen heeft de gemeente Oldenzaal ook deelnemingen. Een deelneming is een participatie in een naamloze of besloten vennootschap, waarin de gemeente Oldenzaal aandelen heeft.

Twence

Ofschoon de gemeente Oldenzaal haar aandelen op 19 december 2024 heeft verkocht, blijft Oldenzaal nog wel een risico lopen in de procedure die AVR heeft aangespannen t.a.v. de quasi-inhouse (toezichtscriterium en merendeelcriterium). De grieven van AVR gaan over de periode waar de gemeente Oldenzaal gebruik maakte van de quasi-inhouse constructie t.b.v. de afvallevering en verwerking door Twence BV. 

In de BAVA van 19 december 2024 is besloten goedkeuring te verlenen aan de overdracht van de aandelen van Oldenzaal, Almelo en Twenterand aan de gemeenten Enschede, Hengelo en Losser en aan Twence Holding BV.  

Economisch zijn alle aandelen overgedragen. Oldenzaal behoudt het juridische eigendom van 1 % van het aandelenkapitaal tot de beëindiging van het afvalleveringscontract (1 juli 2027). 

De rechtbank heeft op 1 februari 2023 AVR in het ongelijk gesteld. AVR is in hoger beroep gegaan bij het gerechtshof in Arnhem. Daarnaast is AVR een procedure gestart t.b.v. het horen van getuigen t.b.v. het hoger beroep dat zij heeft ingesteld. Dit getuigenverhoor heeft begin 2024 plaats gevonden. Tevens is de AVR eind 2023 een 843.a procedure gestart, waarbij de Rechtbank de aandeelhoudende gemeenten heeft opgedragen om een groot aantal stukken aan AVR ter beschikking te stellen betreffende de quasi-inhouse problematiek (toezichtscriterium). Het getuigengehoor en de 843a. procedure zijn inmiddels afgerond. 26 september 2024 heeft AVR een verzoekschrift bij het gerechtshof ingediend tot een voorlopig deskundigenbericht. De mondelinge behandeling inzake dit verzoek vindt plaats op 19 maart 2025. De uitspraak van de Rechtbank in het kader van het hoger beroep wordt op zijn vroegst eind 2025/begin 2026 verwacht.

Publiek Belang Electriciteitsproductie

Het bestuur van de vennootschap heeft met het Ministerie van Klimaat en Energie, ZEH Energy BV en Energy Resources Holding BV in februari 2024 overeenstemming bereikt over de terugtreding van PBE als contractpartij uit het Convenant Borging Publiek Belang Kerncentrale Borssele uit 2009. In de AVA van 26 september 2024 is besloten de vennootschap op te heffen en de resterende middelen op basis van het aandelenbelang uit te keren aan de aandeelhouders.

Overzicht verbonden partijen. (voor specifieke informatie zie bijlage verbonden partijen)
Gemeenschappelijke regelingen
•    Samen 14
•    Recreatieschap Twente
•    Veiligheidsregio
•    Gemeentelijk Belastingkantoor Twente
•    Openbaar Lichaam Crematorium Twente
•    Omgevings-dienst Twente
•    Stadsbank Oost-Nederland

Bestuursovereenkomst
•    Bestuursovereenkomst Sociaal Economische Structuurversterking (BOKSES)

Deelnemingen 
Tot de verbonden partijen behoren ook deelnemingen in: 
•    BNG 
•    Twence 
•    Twente Milieu
•    Cogas 
•    Enexis Holding NV 
•    Sport Oldenzaal BV
•    Stichting Werkprojecten Oldenzaal
•    Publiek Belang Elektriciteitsproductie (tijdelijke BV, als gevolg van de verkoop aandelen Essent aan RWE)

Visie op het grondbeleid

Onze visie op het grondbeleid is een voorzichtig actief grondbeleid. Dit beleid gebruikt de gemeente om beleidsdoelen te kunnen realiseren voor de beleidsvelden:
•    wonen
•    ruimtelijke ordening
•    leefbaarheid
•    economie
•    natuur en groen
•    verkeer 
•    sociale en maatschappelijke voorzieningen. 

Hiervoor nam de gemeente in de nota Grondbeleid 2020 de volgende doelstellingen op: 
1.    Interveniëren op de grondmarkt om het feitelijke ruimtegebruik te laten aansluiten op het maatschappelijk gewenste ruimtegebruik. Dit interveniëren gebeurt zowel kwantitatief als kwalitatief; 
2.    Bevordering van de kwaliteit van het ruimtegebruik, evenals de zeggenschap die de burger daarover heeft;
3.    Een eerlijke verdeling van kosten en baten die ontstaan door overheidsinterventies. Zoals bestemmingsplanwijzigingen, uitgebreide Wabo procedures en investeringen in de openbare ruimte.

Een voorzichtig actief grondbeleid biedt de vrijheid om situationeel te schakelen naar een faciliterend grondbeleid. Of een samenwerkingsvorm te zoeken die het dichtst in de buurt komt van (de voordelen van) een actieve grondpolitiek

De manier waarop de gemeente haar grondbeleid uitvoert en het beleid voor reserves

Bovengenoemde beleidsvelden geven met de structuurvisie en onderliggende beleidsnota’s (Woonvisie, Bedrijventerreinenvisie, e.d.) antwoord op de vragen:
•    welke ontwikkelingen plaatsvinden;
•    waar ontwikkelingen plaatsvinden;
•    wanneer ontwikkelingen plaatsvinden. 
Het grondbeleid ondersteunt het ruimtelijk beleid van de gemeente. De nota Grondbeleid maakt het mogelijk om deze ruimtelijke doelstellingen te faciliteren. In het grondbeleid staan de instrumenten die de gemeente hiervoor inzet.

Strategische voorraad: verwerving en waarderingsgrondslag
Verwerving is voor Oldenzaal hét instrument bij uitstek om de regiefunctie bij de ontwikkeling van projecten te voeren. Met een eigendomspositie kan de gemeente actief sturen op de programmatische en ruimtelijke ontwikkeling. Dit alles binnen kwalitatieve en financiële kaders. 

Het waarderen van grond die de gemeente aankocht op de balans gebeurt tegen de waarde bij huidige bestemming. Hogere aankoopkosten en jaarlijkse rentekosten dekt de gemeente uit de reserve strategische voorraad of de bestemmingsreserve Oldenzaal Centraal. 

De zo gevormde boekwaarde blijft op dit niveau. Pas 1 à 2 jaar voor de start van de werkzaamheden in het plangebied start de exploitatiefase. De gemeente maakt vanaf dat moment kosten voor de ontwikkeling (planontwikkeling, bestemmingsplanwijziging enzovoort). 

Reserve strategische voorraad
De reserve strategische voorraad dekt het risico over de voorraad grond die nog niet in exploitatie (productie) is. De omvang van de reserve strategische voorraad stelt de gemeente elk jaar vast. Daarbij houdt zij rekening met de toekomstige ontwikkeling van Oldenzaal. De reserve strategische voorraad is van belang om actieve grondpolitiek ook in de praktijk te brengen. Zij staat garant voor continuïteit en consistentie. En de reserve geeft maximale politieke beleidsvrijheid voor de toekomstige ruimtelijke ontwikkeling van de stad.

Bouwgrond in exploitatie
Voor elk ruimtelijk plan stelt de gemeente een grondexploitatieberekening op. Dit is een financiële doorrekening van de kosten en opbrengsten uitgezet in de tijd. Deze berekening geeft (een financieel) inzicht in het geheel van activiteiten en werkzaamheden voor: 
•    verwerving; 
•    het bouw- en woonrijp maken; 
•    de uitgifte van gronden.

Algemene reserve grondexploitatie
De algemene reserve grondexploitaties vormt het weerstandsvermogen om algemene risico’s te kunnen opvangen. Het volume onderhanden werk en de omvang van de risico’s begrenst de omvang van deze reserve (zie paragraaf weerstandsvermogen). 

Om algemene risico’s in beeld te brengen loopt de gemeente de projectenportefeuille door. En stelt zij een risicoparagraaf op. De gemeente berekent de omvang van de risico’s. Vervolgens houdt zij rekening met de kans dat een risico zich voordoet. De risico’s kunnen zich niet allemaal gelijktijdig voordoen. Daarom neemt de gemeente over het resultaat een minimumpercentage en een maximum-percentage. 

De omvang van de algemene reserve grondbedrijf is minimaal:
•    1% van het volume aan onderhanden werk; 
•    15% van de omvang van de risicoparagraaf van het Grondbedrijf; 
•    en een risicobuffer van € 500.000. 

De omvang van de algemene reserve grondbedrijf is maximaal: 
•    2% van het volume onderhanden werk; 
•    en 30% van de omvang van de risicoparagraaf. 

Verliesneming
Soms heeft een project (bij de start of tijdens de loop van het project) geen sluitende grondexploitatie. Dan dekt de gemeente het tekort direct af uit de algemene reserve grondexploitatie.

Voor (deel)gebieden binnen het Masterplan Oldenzaal Centraal geldt dezelfde handelswijze. Alleen verrekent de gemeente de resultaten met de speciale bestemmingsreserve Oldenzaal Centraal.

Resultaatneming
Soms sluit de gemeente een grondexploitatie af met een positief resultaat. Dit resultaat brengt de gemeente dan naar de algemene reserve grondexploitatie. Ditzelfde geldt voor tussentijdse winstnemingen. 

Voor (tussentijdse) winstneming geldt de ‘percentage of completion’ methode (POC). De gemeente neemt naar rato van de voortgang van de grondexploitatie winst:
•    wanneer de gemeente kosten maakte;
•    en opbrengsten realiseerde;
•    en voldoende geld in de grondexploitatie resteert voor het afdekken van risico’s in het project.

Reserve Oldenzaal Centraal (OC)
De reserve Oldenzaal Centraal vormde de gemeente voor het herinrichten van de stationsomgeving. Het is een omvangrijk stadsvernieuwingsproject met een substantieel financieel tekort. Daarom vormde de gemeente een aparte reserve zodat realisatie mogelijk wordt. 

De reserve Oldenzaal Centraal voedt de gemeente met maximaal € 2 miljoen per jaar. Alleen als en voor zover het bedrijfsresultaat en de ondergrens van de algemene reserve dit toelaten. Om ongebreidelde reservevorming te voorkomen stelde de gemeente een plafond vast. Dit plafond ligt in 2024 op € 6,5 miljoen vrij besteedbaar. De stand van de Reserve Oldenzaal Centraal bevindt zich bij deze jaarrekening net onder het plafond. Toevoeging aan de Reserve Oldenzaal Centraal vindt plaats op basis van het Cascademodel vanuit de Algemene Reserve Grondexploitatie

Planontwikkeling van het gebied aan de noordzijde van het spoor resteert nog. Dit gaat over het gebied van het Landreben tot de parkeervoorzieningen bij het station. Daarnaast kunnen zich bij de realisatie van de ontwikkeling aan de zuidzijde van het spoor nog tegenvallers voordoen. Voor deze beide situaties kan de gemeente de reserve Oldenzaal Centraal inzetten. 

Reserve Jufferbeek Noord (JN)
In de kadernota 2022 besloot de gemeenteraad om geld in de bestemmingsreserve strategische voorraad te reserveren. Met dit geld kan de gemeente starten met verwerven van grond in het gebied “Ontmoeten en verbinden”. Op deze wijze kan de gemeente ook deze locatie actief ontwikkelen. Daarnaast kan de gemeente met dit geld overgaan tot gelegenheidsaankopen in overige delen van het plangebied.

De gemeente stelt een werkkapitaal van € 500.000 per jaar beschikbaar. Dit zet de gemeente in voor:
•    strategische grondaankopen;
•    optimalisatie van (verkeer en water) voorzieningen; 
•    bijdragen in gewenste/noodzakelijke verhuizingen van bewoners etc.
In 2024 zat voor Jufferbeek Noord € 2.843.000 in deze reserve. Bij deze jaarrekening wordt daar € 500.000 aan toegevoegd na bestemming van het resultaat.

Voordat de realisatie van een fase start, dekt de gemeente eventuele tekorten van die fase volledig af. 

Cascademodel

Voor de schematische voorstelling van de geldstromen binnen het grondbedrijf geldt het cascade-model.

Afsluiting complexen

De gemeente sluit grondexploitaties af in de jaarrekening, wanneer:

•    de gemeente alle grond heeft verkocht;

•    en goed overziet welke werken de gemeente nog moet uitvoeren.

Voor de nog uit te voeren werken hevelt de gemeente de middelen over naar het grondexploitatiecomplex “nog af te werken exploitaties”.

Vennootschapsbelasting (VpB)

De gemeente is vennootschapsbelastingplichtig: 
•    voor activiteiten waarin zij deelneemt aan het economisch verkeer;
•    en waarbij zij zich als fiscale onderneming opstelt.
Over de fiscale winst betaalt de gemeente belasting. Het leveren van bouwgrond is VpB-plichtig. 

Nieuwe grondexploitatiecomplexen brengt de gemeente fiscaal in met een taxatie van de marktcon-forme waarde. Landelijk bestaat er discussie of dat de meest geëigende manier is. In de algemene risicoreserve neemt de gemeente dit risico mee.

De markt voor bouwgrond
De vraag naar bouwgrond bleef het afgelopen jaar groot. Daarnaast stegen de kosten voor initiatiefnemers:
•    De hypotheekrente steeg opnieuw. 
•    De bouwkosten bleven hoog door de grote vraag naar bouwgrond en de oorlog in Oekraïne. 
•    Daarnaast zijn door allerlei ontwikkelingen meer onderzoeken nodig, denk bijvoorbeeld aan stikstof. 
In enkele gevallen was dit voor initiatiefnemers reden om de plannen aan te passen of om geopteerde kavels aan de gemeente terug te geven.

Markt voor woningbouwkavels
Het afgelopen jaar zette de gemeente ook weer in op versnelling van de ontwikkeling van woningbouwlocaties. Door in de planning 3 grotere woningbouwlocaties te versnellen wil de gemeente tegemoetkomen aan de vraag naar bouwgrond. Door de genoemde ontwikkelingen houdt de gemeente rekening met een risico van een dalende marktvraag. Daarmee wordt het noodzakelijk om plannen in fases te ontwikkelen.

Markt voor bedrijfskavels
De kwetsbaarheid van de verknoopte wereldeconomie en mondiale productieketens zijn nu regelmatig erg duidelijk. Sommige bedrijven gaan structureel grotere voorraden aanhouden om uitvalrisico in de toekomst te beperken. Dit leidt tot een groeiende vraag naar ruimte voor opslag/logistiek. 

Tegelijkertijd zagen we in de afgelopen jaren dat bedrijven meer onzekerheid hebben door de bovengenoemde stijging van (bouw)kosten. Daarnaast speelt voor bedrijven netcongestie een belangrijke rol in de afweging om al dan niet uit te breiden of ergens nieuw te vestigen. Dit werd de afgelopen jaren duidelijk door een deel van de geopteerde kavels dat op het bedrijventerrein werd teruggegeven. 

De behoefte blijft dus groot maar niet iedereen kan zich meer vestigen op de meest gewenste locatie door bovengenoemde ontwikkelingen. 

De bedrijfskavels in Jufferbeek Zuid zijn in het tweede kwartaal van 2024 opnieuw in de verkoop. Selectie van gegadigden vindt plaats op basis van selectiecriteria.

Risicomaatregelen grondbedrijf Oldenzaal
De effecten van een crisis op de woningmarkt worden pas na enige vertraging zichtbaar. Op dit mo-ment is de behoefte aan woningen in Oldenzaal nog onverminderd groot. Gefaseerde woningbouw beperkt het risico.

Daarnaast is er op dit moment veel belangstelling voor bedrijfskavels op bedrijventerrein Jufferbeek Zuid. Maar zorgen bovengenoemde ontwikkelingen ook voor meer onzekerheid over het moment van afname van de kavels. De gemeente gaf de meest courante kavels inmiddels uit. De verkaveling van het bedrijventerrein maakt dat nieuwe bedrijfsvestigingen zich soms wat meer naar de situatie moeten plooien. Bijvoorbeeld door een hogere prijs voor een zichtlocatie te betalen en aan hogere beeldkwali-teitseisen te moeten voldoen. 

De woningmarkt of de behoefte aan bedrijfskavels kan zich nadelig ontwikkelen. De gemeente merkt dat dan vooral bij de grondexploitatiecomplexen waarvoor nog veel werk uitgevoerd en bouwgrond verkocht moet worden: 
•    Bedrijventerrein Jufferbeek Zuid
•    Oldenzaal Centraal Stakenbeek 2e fase 
•    Gravenbeek
•    Saasvelderlaan/Kaltersweide. 

De gemeente houdt in alle complexen rekening met project specifieke risico’s. Maar vanwege de ho-ge boekwaarde wordt specifiek in bovengenoemde complexen rekening gehouden met vertraging in de uitgifte door netcongestie, de hoeveelheid woningbouwkavels die op de markt komt en de grote oppervlakte van de kavels in het geval van Kaltersweide. Door de vertraging stijgen ook nog te ma-ken kosten. Daarnaast bevat de algemene reserve grondbedrijf een bedrag voor markt- en conjunc-tuurrisico’s. Met deze laatste risicopost vangt de gemeente ook risico’s aan de opbrengstenkant op. 

Actuele prognose van de te verwachten resultaten van de bouwgrond in exploitatie
Per grondexploitatiecomplex raamt de gemeente kosten en/of opbrengsten voor de looptijd van het project. Deze ramingen deelt de gemeente op in jaren. Soms maakt de gemeente in een jaar meer kosten dan begroot. Dan resteren minder kosten voor de volgende jaren. En andersom geldt hetzelf-de wanneer de gemeente minder kosten maakt dan begroot. En ditzelfde geldt voor de opbrengsten-kant.

Vanaf 31-12-2024 bedragen de nog te maken kosten voor de complexen bouwgrond in exploitatie  (op basis van de exploitatieopzetten 2024) € 21.000.000. De opbrengsten bedragen € 40.000.000. Naar verwachting kan in de totale complexen nog een resultaat worden behaald van € 17.000.000. Het verschil is de boekwaarde (de gerealiseerde kosten en opbrengsten).

Gerealiseerde kosten en opbrengsten van de bouwgrond in exploitatie 
Boekwaarde 1-1-2024: - €  2.326.000
Boekwaarde 31-12-2024: + €  2.163.000

De gemeente rekent grondexploitaties jaarlijks door en zet daarbij de prognose voor de werkzaamheden in een meerjarenplanning in de exploitatieopzet. Bij de jaarlijkse herziening van de exploitatieopzetten in het najaar worden alle kosten en opbrengsten geactualiseerd (voor het totaal en voor de planning op jaarbasis). Verschillen worden bij de vaststelling van de herzieningen toegelicht. 
De verdeling van de inkomsten en uitgaven per jaar is slechts indicatief en wordt in de praktijk vaak door marktomstandigheden bepaald. Daarom wordt ook niet met de zogenaamde jaarschijven gewerkt. De totale exploitatie is van belang en wordt jaarlijks aan B&W en de raad bij de herzieningen gerapporteerd en toegelicht De exploitaties worden dan door de raad vastgesteld.

De belangrijkste ontwikkelingen in 2024 en onderbouwing van gerealiseerde resultaten 

Bedrijventerrein Jufferbeek Zuid   
De kavelverkoop verliep minder goed dan verwacht. Vanwege ontwikkelingen als netwerkcongestie, stikstof en door marktomstandigheden gaven optanten hun opties terug aan de gemeente. Vervolgens moeten deze kavels opnieuw in de markt gezet worden.

De afgelopen jaren werden kavels uitgegeven aan bedrijven op volgorde van binnenkomst van de vraag en de specifieke eisen aan een kavel. Nu er steeds minder grond beschikbaar is en een aantal opties door gegadigden voor een bedrijfskavel is beëindigd, heeft de gemeente in 2023 en 2024 gewerkt aan voorrangscriteria om de resterende kavels te kunnen verkopen. Plannen voor kavels waar al opties zijn gesloten, zijn verder uitgewerkt. Er is belangstelling voor de resterende bedrijfskavels. 

Woningbouw aan de Hogenkampweg
Dit complex is in de afrondende fase. Alle kavels zijn verkocht en zijn er slechts nog enkele civiele afwerkingskosten. Het complex wordt bij de jaarrekening 2024 afgesloten. Het resterende saldo wordt overgeboekt naar de algemene reserve van het grondbedrijf.

Knarrenhof aan de Thijsniederweg
Dit complex wordt bij de jaarrekening 2024 afgesloten Het project is nagenoeg klaar. Slecht kleine civiele afwerkingskosten moeten nog plaatsvinden. Het resterende saldo zal naar de algemene reserve van het grondbedrijf worden overgeboekt.

Woningbouwkavel voor wijkers aan de Oude Oldenzaalsestraat
Aan de Oude Oldenzaalsestraat/Ootmarsumsedijk deden zich conform deze laatste begroting geen ontwikkelingen voor. Er zijn op dit moment geen belangstellenden voor de laatste kavel in dit plangebied. De kavel blijft gereserveerd voor wijkers. 

Woningbouwkavels voor wijkers op de locatie Kaltersweide
Na de tweede sanering is in het resterende plangebied in 2023 opnieuw bouwrijp gemaakt omdat het niet meer aan de eisen van de huidige tijd voldeed. 
De afwatering is gewijzigd en de bestrating is aangepast. De reguliere verkoop van de 6 kavels zijn medio 2024 in de verkoop aangeboden. De oppervlakte van die kavels varieert van 1.305 tot 2.432 m2. De belangstelling voor deze kavels is onverwacht hoog. Als de belangstelling in de periode van betaalde opties zo groot blijft, kan de planning voor de verkoop van de kavels bij de eerstvolgende herziening positief worden aangepast.
De 6 kavel voor de wijkers zijn nog geen gegadigde voor omdat onderhandelingstrajecten met wijkers veel tijd kosten. Bij de herziening in 2024 schoof de gemeente de raming voor de verkoop van de kavel door tot 2032.

Kantoorkavel aan de Gerard Hollinkstraat
Er is belangstelling voor de laatste kantoorkavel aan de Gerard Hollinkstraat. In overleg met de gegadigde voor de kavel is gekeken welke aanpassing er aan de kavels gedaan moet worden om deze bouwrijp te maken. Er vond in 2024 een aanbesteding plaats voor het saneren en bouwrijp maken van de kavel. De globale raming voor het bouwrijp maken van de kavel blijkt aan te sluiten bij het bedrag van de aanbesteding voor het bouwrijp maken. De globale raming is nu opgesplitst in onderzoekskosten, saneringskosten (hoger dan de globale inschatting) en bouw- en woonrijpmaak kosten (iets hoger dan de raming van vorig jaar). De kavel in inmiddels bouwrijp gemaakt.
De gegadigde voor de kavel heeft zijn plannen uitgewerkt en het bouwplan wordt in de werkgroep besproken en wordt nog aangepast door de architect. Na akkoord zal de grond eind 2024/begin 2025 overgedragen worden. Door enkele wijzigingen in de kosten is het resultaat van dit complex gering toegenomen.

Laatste woningbouwkavels aan de Mandenmaker in De Graven Es gebied 9
Het laatste kavel is in februari 2024 verkocht, alleen voor de laatste afwerking van het gebied wordt nog gering risico gelopen bij de afronding van de laatste werkzaamheden.

Woningbouwontwikkeling in De Gravenweide
Eind 2023 is de locatie bouwrijp gemaakt en hebben de eerste verkopen plaats gevonden eind 2022. Een projectontwikkelaar nam de grond af voor de 29 projectkoopwoningen en er werden al twee kavels voor particulier opdrachtgeverschap afgenomen. 
Medio 2024 zijn de overige 15 kavels voor particulier opdrachtgeverschap nagenoeg verkocht.. 
Als gevolg van alle verkopen is het risico over de verkopen teruggebracht naar 0.
De Gravenweide is een vervolg op het exploitatiegebied Graven Es 9. Het betreft maar een relatief klein gebied

Woningbouwontwikkeling in de Gravenbeek
Omdat de woningbehoefte op dit moment erg groot is, wordt na gebied 10A deze locatie gebied 10B
verder ontwikkeld. Omdat vertraging in de proceduretijden verwacht worden bij de inwerkingtreding van de Omgevingswet is het belang groot om plannen voor januari 2024 in ontwerp in procedure te hebben gebracht

In 2024 zijn de gronden getaxeerd. Fiscaal worden de gronden tegen getaxeerde waarde ingebracht.
Voor de inbreng in de ontwikkeling is het bovendien transparanter om de werkelijke waarde van de locatie op te nemen, waarbij de herwaardering weer direct ten gunste van het plan wordt gebracht. Per saldo is er dan geen sprake van herwaardering waardoor voldaan wordt aan de BBV-voorschriften. Het betreffende gebied is ontwikkeld ten behoeve van woningbouw in de vrije sector en sociale huur. De bebouwing is voor zowel vrijstaande woningen en twee onder een kap woningen en rijwoningen en appartementen. In totaal is circa 48.000 m² uitgeefbaar. De uit te geven grond vrije sector is bij de opening van dit complex getaxeerd op € 300 per m² excl. btw. De grondprijs is medio 2024 op nieuw getaxeerd en verhoogd naar € 315 per m². In totaal worden er 56 woningen (incl. woonwagens) in de sociale huur gerealiseerd. Dit is 30% van het totale aantal woningen van 187
In 2024 is gestart met het bouwrijp maken, na het onherroepelijk worden van het bestemmingsplan.

Afronding van het complex Oldenzaal Centraal De Stakenbeek 1e fase
Dit complex bevindt zich in de afrondende fase. Het bouwrijp maken startte in 2015 en voerde de gemeente uit in twee delen. Aansluitend daarop werden de bouwkavels te koop aangeboden.  De kavels van beide delen zijn nagenoeg verkocht. Op dit moment staat nog 1 kavels voor vrijstaande woningen in de verkoop.     Een gemeentelijke woning is tijdelijk ingepast. Als deze vrijkomt wordt deze gesloopt en wordt de kavel aangeboden.     De opbrengst van deze kavel en de sloopkosten van de woning zijn in de exploitatie meegenomen. Aan de zijde van de Stakenbeek zijn de werkzaamheden (nagenoeg) afgerond. De beek is uitgebaggerd, de     voet- en fietspaden aan beide zijden van de beek zijn gereed. De brug over de beek, een verbinding tussen Zuid Berghuizen en het plangebied, is ge-plaatst en in gebruik genomen en de beschoeiingen in de vorm van     schanskorven, zijn gereed. Ook het groen is zover mogelijk aangelegd.    

Het plangebied is inmiddels grotendeels woonrijp.

Woningbouwontwikkeling in Oldenzaal Centraal De Stakenbeek 2e fase
In 2023 ronden we de bestemmingsplanprocedure voor dit plangebied af. In 2024 zijn nagenoeg alle nog resterende opstallen gesloopt voor zover niet (tijdelijk) gehandhaafd en zijn de gronden gesaneerd. Deels liep dat door in 2025. Vervolgens wordt de locatie bouwrijp gemaakt inclusief de aanleg van de geluidswal. De verwachte uitgifte van de kavels is volgens de prognose  in het voorjaar 2026.

Voor dit complex is in mei 2025 een aanvullend krediet gevraagd van € 850.000.  Dit is een nadeel voor de exploitatie. De oorzaken zijn aanvullende sanering van € 650.000 en  € 200.000 voor aanvullende werkzaamheden inzake fundering geluidswal. Beide zaken zijn uiteindelijk in mei 2025 geconstateerd. Een grove schatting is dat dit leidt tot een lagere post project specifieke risico's van € 300.000 en een lagere winst van € 550.000. Een en ander wordt nader uitgewerkt in de herziening van 2025. Bovenstaande mutatie heeft geen invloed op de waardering per 31-12-2024 van dit complex.

Herontwikkeling van het Topsportpand tot een versterkende functie in het Singelpark
Bij de herziening 2022 verwachtten we dat het wedstrijdprogramma in 2022 afgerond zou worden en dat de wedstrijdontwikkeling in 2023 duidelijkheid zou geven over het programma. In werkelijkheid werkten we in 2023 nog steeds aan het wedstrijdprogramma voor de herontwikkeling voor deze locatie en is de verwachting dat we het programma na de zomer uit gaan zetten. In 2023 verhuurde de gemeente het pand nog, maar de huuropbrengsten bleven flink achter bij de beheerslasten. Eind 2023 startten we de voorbereidingen op van de beëindiging van de verhuur en de sloop van het gebouw. Uiteindelijk wordt in begin 2025 het pand door de laatste huurder opgeleverd en kan de voorbereiding van de sloop worden gestart. Bij dit complex is geconstateerd dat het sloopbudget niet toereikend was. Er is een aanvullend krediet gevraagd van € 100.000 (voorjaarsnota 2025). Een voorlopige grove inschatting leert dat de helft is voorzien binnen de projectspecifieke risico's en dat de andere helft tot extra verliesname zal leiden. Een en ander wordt nader uitgewerkt in de herziening 2025. 

Gronduitgifte  
De grafiek over de gronduitgifte laat duidelijk zien hoe grillig grondverkopen verlopen. De uitgifte van bedrijfsgrond schommelt vooral door het incidentele karakter van de verkopen. De grafiek laat in de jaren 2013 tot en met 2024 de schommelingen in de kaveluitgiftes zien. 

De planningen voor de realisatie en uitgifte van de grondexploitatiecomplexen zijn voorzichtig en passen binnen de (met de provincie gemaakte) afspraken. De woningbehoeftecijfers laten zien dat de vraag de eerste jaren niet daalt. Daarom brengt de gemeente de komende tijd ook weer delen van de strategische voorraad tot ontwikkeling.

Prognose resultaten (basis herziening 2024)  

Prognose van de te verwachten resultaten van de totale grondexploitatie
Per grondexploitatiecomplex maakt de gemeente een raming van verwachte resultaten op basis van de ‘percentage of completion’ methode. Voor de komende jaren verwacht de gemeente de volgende resultaten te realiseren:

In de complexen wordt ook rekening gehouden met project specifieke risico’s. Als (een deel van) deze risico’s zich niet voordoen, zal het resultaat toenemen. Omgekeerd als de risico’s groter zijn dan verwacht zal het resultaat afnemen. Deze resultaatverwachting is exclusief de tussentijds te nemen verliezen, onder andere afwaarderingen niet in exploitatie genomen gronden c.a. Tegelijkertijd is het zo dat wanneer prognoses over grondverkopen of te maken kosten afwijken van de prognose, resultaten heel anders uit kunnen vallen. 

Op het moment dat resultaten vrijvallen uit de complexen wordt het cascade model toegepast. Zie ook de vastgestelde nota grondbeleid. Pas als voorzieningen zijn getroffen, reserves op niveau zijn en de algemene reserve van het grondbedrijf haar maximum overschrijdt, valt het meerdere vrij in het concern. Bij een tekort zal vanuit de algemene reserve van het concern bijgestort moeten worden.

De gemeente houdt rekening met verliesgevende complexen die de komende jaren in exploitatie komen. Op dit moment voorzien wij dat het merendeel van de strategische voorraad tot niet winstgevende ontwikkelingen leiden. Het betreffen inbreidingslocaties met beperkte ontwikkelmogelijkheden. We sparen concreet al voor Jufferbeek Noord. Dit heeft consequenties voor het toekomstig resultaat.

Als complexen verliesgevend zijn, dekt de gemeente dit verlies af voordat zij een grondexploitatie-complex opent. Dit deed zich voor bij de projecten van Oldenzaal Centraal 1e en 2e fase en bij de herontwikkeling van de Deurningerstraat 39 (onderdeel Singelpark).

Voortgang bouwgrond in exploitatie 

Algemeen

In deze paragraaf lokale heffingen wordt inzicht verstrekt in de diverse kostenberekeningen die ten grondslag lagen aan de heffingen en belastingen door een vergelijking van de gerealiseerde lasten met het totaal van de ramingen.

Lokale heffingen hebben tot doel dat de gemeente door het verwerven van eigen middelen dekking vindt van haar uitgaven in het kader van de uitvoering van de gemeentelijke taken. De invoering, wijziging of intrekking van lokale heffingen dient door middel van een door de gemeenteraad vast te stellen verordening te geschieden. De definitieve vaststelling van de tarieven door de gemeenteraad vond plaats in december 2023.

De lokale heffingen bestaan uit de gemeentelijke belastingen, rechten en retributies. Deze vormen een belangrijke inkomstenbron voor de gemeente, die vooral door de burgers dienen te worden opgebracht. Lokale belastingen worden onderscheiden in heffingen waarvan de besteding gebonden dan wel ongebonden is. Ongebonden lokale heffingen (OZB) worden tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend, omdat zij niet aan een inhoudelijk begrotingsprogramma zijn gerelateerd. De besteding is niet gebonden aan een bepaalde taak. Gebonden heffingen, zoals de afvalstoffen- en rioolheffing, worden verantwoord op het betreffende programma en worden niet tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend.

Voor het betalen van rechten en retributies verricht de gemeente diensten. De kosten van de gemeentelijke dienstverlening worden doorberekend in de tarieven. Het beleid is er op gericht deze kosten zoveel mogelijk te beperken en daar waar mogelijk rechtvaardiger te verdelen. Hierdoor wordt een evenwichtige lastenverdeling bereikt.

De paragraaf Lokale Heffingen geeft inzicht in de diverse gemeentelijke belastingen en de consequenties daarvan voor de inwoners van Oldenzaal

Inkomsten lokale heffingen

Van elke euro die huishoudens en bedrijven in Nederland aan belastingen en sociale premies betalen ging in 2024 3,3% naar de gemeenten. De decentrale overheden nemen samen 4,7% voor hun rekening, de rijksoverheid 95,3%. Het aandeel van de gemeente Oldenzaal aan ontvangen belastingen en retributies bedraagt in dit geheel circa € 20 miljoen.

Grafiek: uit Coelo-atlas overzicht van de lokale lasten 2024

Beleid ten aanzien van de lokale heffingen en ontwikkeling tarieven

Beleidskaders

Het beleid betreffende de lokale heffingen is opgenomen in:

• de diverse belastingverordeningen en -regelingen;
• het coalitieakkoord 2022-2026;
• landelijke wet- en regelgeving.

Hervorming Lokaal belastinggebied

In 2015 kondigde het Rijk destijds een belastingherziening aan. Grote veranderingen in lokale heffingen hebben zich sinds die tijd niet voorgedaan en de richting is niet eenduidig: tegenover het verdwijnen van de macronorm voor de OZB (minder Rijksbemoeienis) staat het afschaffen van de precario op ondergrondse leidingen (verkleinen gemeentelijk belastinggebied). In het coalitieakkoord van het vorige kabinet stond de volgende ambitie: “Om een stabielere financiering voor de medeoverheden te realiseren en hun autonomie te vergroten, wordt in de komende jaren een nieuwe financieringssystematiek voor de periode na 2025 uitgewerkt, waarbij de mogelijkheid voor een groter eigen belastinggebied wordt betrokken. Daarbij worden ook alternatieven voor de OZB en MRB in de beschouwing betrokken.” Na de verkiezingsuitslag in het najaar 2023 is het afwachten wat de uitkomst van de formatie is en de verdere ontwikkelingen op deze hervormingsagenda.

Proceskosten uitvoering Wet WOZ

Gemeenten moeten een vergoeding betalen als via no cure – no pay bureaus (NCNP-bureaus) de WOZ -waarde van woningen en bedrijven wordt aangepast. Dat kan gebeuren wanneer  NCNP-bureaus namens burgers een bezwaarschrift indienen bij de gemeente of door een beroep bij de rechter. Dat levert die bureaus zo veel geld op dat er sprake is van een verdienmodel. Burgers profiteren daar niet van. Terwijl de regeling is bedoeld als kostenvergoeding voor burgers. De enorme toename van de bureaus heeft een aantal maatschappelijk ongewenste gevolgen:

1. De uitvoering van de Wet WOZ loopt vast.
2.  De rechters komen te weinig toe aan andere zaken.
3. De relatie met de burger formaliseert.
4. In 2021 keerden gemeenten € 18 miljoen uit aan kostenvergoedingen.

Mede op initiatief van GBTwente en een aantal andere uitvoeringsorganisaties heeft de Staatssecretaris Fiscaliteit, de heer mr. Marnix van Rij op 19 september 2023 het wetsvoorstel Herwaardering proceskostenvergoeding WOZ en Bpm ingediend bij de Tweede Kamer. De Tweede Kamer heeft op 27 oktober 2023 hiermee ingestemd en de Eerste Kamer volgde op 19 december 2023.

Voor de Wet waardering onroerende zaken (WOZ) bevat het wetsvoorstel in het kort het volgende:

1. De vergoeding in de bezwaarfase van rechtsbijstand wordt vermenigvuldigd met 0,25 als de WOZ-beschikking wordt vernietigd of gewijzigd.
2. De vergoeding van rechtsbijstand in de fase van beroep, hoger beroep of cassatie wordt vermenigvuldigd met 0,25 als de WOZ-beschikking wordt vernietigd of gewijzigd en vermenigvuldigd met 0,10 in de overige gevallen.
3. De vergoeding voor immateriële schade wordt beperkt tot € 50 per half jaar (was € 500) waarmee de redelijke termijn voor afhandeling van een bezwaar is overschreden.
4. Vergoedingen mogen uitsluitend worden uitbetaald op een bankrekening die staat op naam van de belanghebbende zelf.
5. Het wetsvoorstel treedt in werking per 1 januari 2024.

De wet trad op 1 januari 2024 in werking. De proceskosten en schadevergoedingen worden vanaf die datum uitbetaald aan belanghebbende. Hiermee is het verdienmodel van de NCNP-bureaus feitelijk te niet gedaan. Hiermee moeten de proceskosten voor gemeenten aanzienlijk verminderen.

Verdere maatregelen zijn in onderzoek:

• introductie van verplicht informeel contact vóór de bezwaarfase
• geen recht op proceskostenvergoeding bij beperkte aanpassing van de WOZ-waarde

Met name een eventuele regeling voor verplicht informeel contact vraagt om een uitgebreide uitvoeringsscan bij gemeenten en andere uitvoeringsorganisaties van de Wet WOZ.

Digitaal procederen ook bij rechtbanken

Vanaf 4 december 2023 is het mogelijk om in alle belastingzaken bij alle rechtbanken en gerechtshoven digitaal te procederen. Het is dan dus ook mogelijk om digitaal in beroep te procederen in de lokale belasting- en WOZ-zaken. Het was al langer mogelijk om digitaal in hoger beroep in de lokale belastingzaken te procederen. Digitaal procederen biedt een snelle en meer eenvoudige toegang tot de rechtspraak en altijd een actueel overzicht van ingediende zaken en bijbehorende berichten. Vooralsnog is digitaal procederen vrijwillig, maar op enig moment wordt het verplicht voor organisaties en juridische professionals.

Overzicht op hoofdlijnen van de diverse heffingen

Gemeenten zijn beperkt in de soorten belastingen die ze mogen heffen. Deze zijn limitatief opgesomd in de wet. Naast belastingen, heft de gemeente rechten en leges voor individuele dienstverlening aan haar burgers. De tarieven van deze rechten en leges dienen zodanig vastgesteld te worden dat de geraamde opbrengsten de geraamde kosten voor het verlenen van de diensten niet overschrijden. De opbrengst van deze zogeheten gebonden heffingen dient alleen ter bestrijding van de kosten die de gemeente voor de betreffende dienstverlening maakt.

De gemeente is vrij in de besteding van de opbrengst van de ongebonden heffingen (algemene belastingen). De gemeentelijke belastingen en retributies die in 2024 in Oldenzaal werden geheven zijn:

Ongebonden belastingen

Onroerendezaakbelastingen

Op basis van artikel 220 van de Gemeentewet kunnen gemeenten onroerendezaakbelastingen (OZB) heffen. De OZB is een algemene belasting. Er is geen relatie tussen de heffing en bepaalde taken van de gemeente. De opbrengst is onderdeel van de algemene middelen.

De OZB is een tijdstipbelasting. Dit betekent dat voor het bepalen van de belastingplicht de situatie per 1 januari van het belastingjaar geldt. Veranderingen in de loop van het jaar, bijvoorbeeld de verkoop van een huis, worden meegenomen in het volgende belastingjaar.

Belastingplichtige

• eigenaren van woningen;
• eigenaren van niet-woningen;
• gebruikers van niet-woningen.

Indien iemand zowel eigenaar als gebruiker is van een niet-woning, dan betaalt hij of zij beide belastingen.

Grondslag

De grondslag voor de berekening van de OZB is de WOZ-waarde van de onroerende zaak. Deze wordt jaarlijks opnieuw bepaald. Het tarief van de OZB wordt uitgedrukt in een percentage van de WOZ-waarde. Voor iedere groep belastingplichtigen wordt een afzonderlijk tarief vastgesteld. De hoogte van het tarief leidt tot de opbrengst die met de begroting is vastgesteld. De beoogde opbrengst van de OZB per belastingplicht wordt eerst vastgesteld. Vervolgens wordt op basis van de totale WOZ-waarde van de belastingplicht het OZB-tarief berekend. De ontwikkeling van het OZB-tarief is dus naast de ontwikkeling van de OZB-opbrengst afhankelijk van de ontwikkeling van de vastgoedmarkt. Als de gemiddelde waarde op de vastgoedmarkt stijgt, leidt dit tot een neerwaartse bijstelling van het OZB-tarief. Anders zou de OZB-opbrengst evenredig meestijgen. Andersom geldt hetzelfde. Een negatieve waardeontwikkeling van de vastgoedmarkt leidt tot een verhoging van het OZB-tarief, om te voorkomen dat de OZB opbrengst daalt. De tariefaanpassing op basis van de ontwikkeling van de vastgoedmarkt heeft voor de gemiddelde eigenaar en gebruiker geen effect op de hoogte van de OZB-heffing. Immers, een gemiddeld vastgoedobject volgt de ontwikkeling op de vastgoedmarkt. Vanaf 2022 worden de waarderingen van panden afgeleid van een prijs per m2 in plaats van de tot dan toe gehanteerde waardering in m3.

Parkeerbelastingen

Op basis van artikel 225 Gemeentewet kunnen gemeenten in het kader van parkeerregulering parkeerbelastingen heffen. Onder de naam ‘parkeerbelastingen’ worden twee belastingen geheven:

• De parkeerbelasting voor een  plek en een bepaalde tijdsperiode, waarvoor parkeerautomaten zijn geplaatst;
• De parkeerbelasting voor een door de gemeente verstrekte parkeervergunning.

Hiermee kunnen gemeenten op efficiënte en financieel verantwoorde wijze hun parkeerbeleid realiseren. Er is dus een link naar de financiering van het parkeerbeleid. Maar de opbrengst van het parkeren vloeit in de algemene middelen.

Reclamebelasting

Op grond van artikel 227 van de Gemeentewet kunnen gemeenten reclamebelasting heffen. Reclamebelasting kan worden geheven over openbare aankondigingen die vanaf de openbare weg zichtbaar zijn. Het gaat om aankondigingen in letters, symbolen, voorwerpen  kleuren of een combinatie daarvan. De reclamebelasting is in overleg met ondernemers ingevoerd. Voorbeelden zijn gevelreclame, bestickering ramen, posters, vlaggen, uithangborden, luifels of spandoeken.

Toeristenbelasting

Op grond van artikel 224 van de Gemeentewet kunnen gemeenten Toeristenbelasting heffen voor overnachtingen van personen binnen de gemeente die niet als ingezetene in de gemeente zijn ingeschreven. Voor zover de belasting wordt geheven van degene die gelegenheid tot verblijf biedt, is deze bevoegd de belasting als zodanig te verhalen op degene ter zake van wiens verblijf de belasting verschuldigd wordt.

Gebonden belastingen

Afvalstoffenheffing

De wettelijke basis voor het heffen van afvalstoffenheffing is geregeld in artikel 15.33 van de Wet Milieubeheer. Op basis van de Wet Milieubeheer heeft de gemeente de wettelijke taak om zorg te dragen voor de inzameling van afvalstoffen die afkomstig zijn van particuliere huishoudens. De inzameling van afval wordt uitgevoerd door Twente Milieu. De verwerking van met name restafval en GFT vindt plaats bij Twence. De kosten van de inzameling en verwerking van afvalstoffen wordt betaald uit de afvalstoffenheffing.

Belastingplichtige

Inwoners zijn verplicht afvalstoffenheffing te betalen, ook als zij geen afval voor inzameling aanbieden. De heffing wordt geheven van de gebruiker van een perceel waarvoor de gemeente een wettelijke plicht tot inzameling heeft en de inzamelverplichting ook nakomt.

Grondslag

De grondslag voor de berekening van afvalstoffenheffing is niet wettelijk vastgelegd. De gemeente is in principe vrij deze grondslag zelf te bepalen. Met ingang van 2017 wordt iedere belastingplichtige een vast bedrag in rekening gebracht en daarnaast een variabel bedrag op basis van het aantal keren dat huisvuil is aangeboden.

Kwijtschelding

Sommige huishoudens kunnen een tegemoetkoming in de kosten krijgen. Deze huishoudens betalen anders door de invoering van Diftar extra afvalstoffenheffing of kosten die zij niet kunnen opbrengen. Het gaat hierbij om huishoudens die in aanmerking komen voor kwijtschelding en huishoudens met onvermijdbaar medisch afval. Wanneer men in aanmerking komt voor kwijtschelding, krijgt men het vaste bedrag en max. € 60,48 voor het variabele deel kwijtgescholden.

Leges en rechten

De mogelijkheid tot het heffen van leges is geregeld in artikel 229, lid 1, b van de Gemeentewet. De gemeente levert op aanvraag van individuele burgers een uiteenlopend pakket aan diensten. Door het heffen van leges worden de kosten die hiervoor worden gemaakt in principe verhaald op de burger die de dienst afneemt. Voorbeelden zijn het verstrekken van een paspoort of het verlenen van een vergunning. Degene die de dienst aanvraagt betaalt ook de leges. De heffingsmaatstaf is zeer divers en wordt vermeld in de tarieventabel die hoort bij de legesverordening.

Kostendekkendheid

De leges zijn in de tarieventabel van de legesverordening ingedeeld in drie hoofdstukken:

• hoofdstuk 1, algemene dienstverlening;
• hoofdstuk 2, dienstverlening en besluiten in het kader van de Omgevingswet;
• hoofdstuk 3, dienstverlening vallend onder de dienstenrichtlijn en niet vallend onder hoofdstuk 2.

Op grond van artikel 229b van de Gemeentewet mag de legesverordening als geheel bezien maximaal kostendekkend zijn. Niet elke post zal dus afzonderlijk op zijn kostendekkendheid worden beoordeeld. Dit laatste zou ook moeilijk realiseerbaar zijn gezien het feit dat de kosten voor de individuele diensten moeilijk zijn te bepalen. Dat neemt niet weg dat een gemeente wel een kostendekkendheid per dienst of per samenhangende groep van diensten mag nastreven, als de gemeente in dit opzicht maar een consequente lijn volgt.

Op grond van het bovenstaande is het mogelijk om kruissubsidiëring toe te passen. Onder kruissubsidiëring wordt verstaan: het hoger stellen van tarieven van leges voor sommige diensten om daarmee de tarieven voor andere diensten laag te kunnen houden. Daarnaast kan bij de tariefstelling uitdrukking worden gegeven aan het profijtbeginsel. Dat is een aparte beleidsmatige afweging. Onderlinge verschillen in, op zichzelf geoorloofde, kostendekkingspercentages tussen groepen van diensten zijn niet in strijd met de wet of met enig algemeen rechtsbeginsel.

De mogelijkheden tot kruissubsidiëring zijn door de komst van de Europese Dienstenrichtlijn (EDR) beperkter geworden. De EDR maakt kruissubsidiëring binnen een cluster van samenhangende vergunningstelsels mogelijk. Dit betreft alleen de diensten aan dienstverrichters waarop de EDR van toepassing is (titel 3 van de Legesverordening). De wetgever heeft hierin geen aanleiding gezien om artikel 229b van de Gemeentewet te wijzigen. De EDR doorkruist daarmee de wettelijke regeling van artikel 229b Gemeentewet.

Bij de introductie van de Wabo in 2010 (omgevingsvergunning, zie titel 2 van de Legesverordening) ging de wetgever ervan uit dat kruissubsidiëring tussen het cluster omgevingsvergunning en andere in de legesverordening opgenomen dienstverleningen niet mogelijk is. De wens van de wetgever is echter niet in een wettelijke bepaling vastgelegd, zodat in principe artikel 229b van de Gemeentewet onverkort geldt. Wij gaan echter uit van maximaal 100% kostendekkendheid binnen hoofdstuk 2. Voor een aantal tarieven binnen hoofdstuk 1 geldt dat deze door het rijk zijn gemaximeerd: paspoorten, rijbewijzen, kansspelen en wet bescherming persoonsgegevens.

Kostendekkendheid leges per hoofdstuk

Begraafrechten

Op grond van artikel 229 van de Gemeentewet wordt een vergoeding gevraagd voor het gebruik van de begraafplaatsen en voor het door de gemeente verlenen van diensten in verband met de begraafplaatsen. De heffing wordt geheven naar de maatstaven en de tarieven zoals die in de verordening begraafrechten zijn opgenomen.

Marktgelden

Op grond van artikel 229 van de Gemeentewet kan de gemeente een recht heffen voor het ter beschikking stellen van een standplaats op een deel van de openbare ruimte die gebruikt wordt voor een markt. Belastingplichtig is degene aan wie de standplaats beschikbaar is gesteld.

Rioolheffing

De wettelijke basis voor het heffen van rioolheffing ligt in artikel 228a van de Gemeentewet. In de rioolheffing worden kosten doorgerekend die verbonden zijn aan het in stand houden van het gemeentelijk rioleringsstelsel.

Met de invoering in 2008 van de Wet gemeentelijke watertaken heeft de gemeente naast de zorgplicht voor het afvoeren van huishoudelijk afvalwater en regenwater ook de zorgplicht voor het grondwater. Daarmee is ook de mogelijkheid ontstaan om de kosten die verbonden zijn aan de taken die voortvloeien uit de Wet gemeentelijke watertaken, toe te rekenen aan de rioolheffing.

De rioolheffing is een bestemmingsheffing (bestemming is watertaken), er staan geen aanwijsbare tegenprestaties tegenover. Wij hanteren één rioolheffing voor alle watertaken.

Elke gemeente is verplicht een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) vast te stellen. In een GRP wordt meerjarig inzicht gegeven in de kosten die gemaakt worden voor de instandhouding van het gemeentelijk rioolstelsel. U heeft  in 2020 het GRP 2021-2025 vastgesteld en bepaald dat deze jaarlijks wordt geactualiseerd. De kosten die hiervoor worden gemaakt, worden met de rioolheffing verhaald op de eigenaren en gebruikers van woningen en niet-woningen.

Woonlastenontwikkeling

De hoogte van de gemeentelijke woonlasten krijgt regelmatig aandacht in de media. Onder woonlasten verstaan we: onroerendezaakbelastingen, afvalstoffen- en rioolheffing. Het zijn belastingen en tarieven waarmee ieder huishouden in een gemeente jaarlijks te maken krijgt. Het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) publiceert jaarlijks de Atlas van lokale lasten. Men vergelijkt daarin per gemeente de woonlasten van een woning met een voor die gemeente gemiddelde waarde. De tariefsaanpassingen voor de OZB, afval- en rioolheffing leiden voor een gemiddeld gezin (met eigen woning) tot de volgende woonlastenontwikkeling voor 2024:

In onderstaand overzicht wordt de ontwikkeling van de woonlasten 2024 ten opzichte van 2023 van alle Twentse gemeenten weergegeven:

De woonlasten van Oldenzaal behoren tot de laagste in de regio. In onderstaand overzicht is de rangorde op de woonlastenladder van Coelo vermeld van gemeenten waarvan op het moment van het maken van de Coelo de  OZB-tarieven bekend/gepubliceerd waren.  In 2024 had de nummer 1 de laagste woonlasten, nummer 345 de hoogste. In 2023 waren er 352 gemeenten waarvan op het moment van het maken van de Coelo de OZB-tarieven bekend/gepubliceerd waren.

Kwijtscheldingsmogelijkheden

De gemeente moet bij het vaststellen van kwijtschelding landelijke regels toepassen. Binnen deze mogelijkheden zijn de volgende eigen beleidskeuzes gemaakt:

• Voor de riool- en voor de afvalstoffenheffing (vast bedrag en deel variabel bedrag) is kwijtschelding mogelijk, waardoor minima geen woonlasten betalen;
• Voor extra containers wordt geen kwijtschelding afvalstoffenheffing verleend en ook geen kwijtschelding rioolheffing eigenaar;
• Bij de normkosten van bestaan wordt uitgegaan van 100% van de bijstandsnorm;
• Ondernemers voor de privébelastingen zijn gelijkgesteld met particulieren;
• Kosten voor kinderopvang worden in aanmerking genomen als uitgaven bij de berekening van de betalingscapaciteit en;
• Bij de normkosten van bestaan voor AOW’ers wordt uitgegaan van 100% van de netto AOW-norm.

De kwijtschelding van gemeentelijke belastingen in het kader van het minimabeleid bedragen voor  2024:

Hierbij gaat het om:

• Afvalstoffenheffing € 147.034
• Rioolheffing € 71.599

De gederfde inkomsten voor de riool- en afvalstoffenheffing worden gecompenseerd via een verhoging van het tarief van de betreffende heffing.

Volgens het Twentse VTH-beleid is de missie een veilige, gezonde en duurzame leefomgeving. Om dat te bewerkstelligen, werken we intensief samen met tal van partijen, zoals politie, brandweer, Veiligheidsregio, Provincie Overijssel, Omgevingsdienst Twente (ODT)etc. 

Wij werken aan optimale bescherming en duurzame benutting van de fysieke leefomgeving; veilig wonen, werken en leven. Kwaliteit staat centraal in ons werken. Professionele medewerkers maken hierbij het verschil. Ze zijn deskundig, weten wat speelt en zijn uitstekend bereikbaar en benaderbaar. 
Sinds 1 januari 2024 de Omgevingswet van kracht, dit betekent dat ruimtelijke functies bij gemeenten zich meer gaan richten op beleid maken, het proces regisseren en burgerparticipatie initiëren. Het bouwkundige aspect verhuist naar het bedrijfsleven onder de Wet Private Kwaliteitsborging. Deze wet gaat tegelijkertijd in met de Omgevingswet. Onder de Omgevingswet kunnen twee omgevingsvergunningen nodig zijn: een omgevingsvergunning voor de (technische) bouwactiviteit en een omgevingsvergunning voor de omgevingsplanactiviteit. Dit levert twee activiteiten op: de technische bouwactiviteit en de omgevingsplanactiviteit voor een bouwwerk. 

Voor 2024 is een uitvoeringsprogramma opgesteld waarin op programmatische wijze toezicht, handhaving en vergunningverlening voor de Omgevingswet,  Algemene Plaatselijke Verordening (APV), bijzondere wetten, inclusief de Alcoholwet is beschreven. 
Ons beleid is onder andere gebaseerd op het volgende:
•    vertrouwen in onze inwoners, bedrijven en instellingen;
•    wij willen graag meedenken met de wensen en behoeften van burgers en ondernemers;
•    ons credo is “ja, mits” in plaats van “nee, tenzij”;
•    bij vergunningverlening ligt de nadruk op veiligheid en gezondheid;
•    toezicht en handhaving dient op professionele wijze te worden uitgevoerd met beperking van toezichtdruk;
•    toezicht en handhaving geschiedt op basis van duidelijke prioriteiten met nadruk op veiligheid en gezondheid;
•    vergunningverlening, toezicht en handhaving dragen bij aan klantgerichtheid en transparantie en leiden tot een goed product;
•    vergunningverlening en toezicht en handhaving gebeurt slim en samen. 

Wij weten ook dat het onmogelijk is om in onze samenleving alle risico’s uit te sluiten, daarom worden prioriteiten gesteld. Om de (impact van de) risico’s in te schatten is een risicoanalyse uitgevoerd voor toezicht en handhaving. De risicoanalyse vormt de basis voor het jaarlijkse uitvoeringsprogramma. 

Terugblikkend op 2024 hebben we o.a. het volgende bereikt:

• In 2024 zijn meldingen, klachten en handhavingsverzoeken afgehandeld. Deze worden voortvarend opgepakt, in behandeling genomen en afgehandeld.
• Het afhandelen en opruimen van de afvalstoffen die op een terrein van een failliet verklaard bedrijf zijn aangetroffen is dusdanig verlopen dat dit geen nadelige gevolgen heeft gehad voor het milieu. Hierbij is nauw samengewerkt met de collega’s van de Omgevingsdienst Twente.
• Er is voorbereidend werk gedaan voor een convenant "Gezonde sportomgeving Oldenzaal" met daarbij aanpassingen van de alcoholverordening. We hebben gesprekken gevoerd over het alcoholmatigingsbeleid.
• Goede samenwerking met de hulpverleningsdiensten. We hebben elke maand een overleg met de brandweer, politie en ghor, hier worden alle komende evenementen besproken.
• Een goede samenwerking en korte lijn met Oldenzaal Promotie. Elke 6 weken hebben we nu een evenementendriehoek waarbij ambtelijke deelname is vanuit veiligheid en subsidieverstrekking en Oldenzaal Promotie, waar lopende zaken en plannen worden besproken.

Bij de presentatie van de Programmabegroting 2021 werd duidelijk dat de financiële positie van de gemeente Oldenzaal noodzaakte tot het doorvoeren van een pakket van bezuinigingsmaatregelen. In het kader van deze ‘ombuigingsoperatie’ werden bij de programmabegroting 2021 onderstaande taakstellingen opgenomen:

•    voor 2021 € 2.070.000
•    voor 2022 € 2.526.000
•    voor 2023 € 2.781.000
•    voor 2024 € 2.786.000

Aanvullend op de taakstellingen uit de Programmabegroting 2021 stond nog een ingeboekte ombuiging ‘Preventieve maatregelen’ ter grootte van € 175.000 open uit de Programmabegroting 2019. 
Bij vaststelling van de Programmabegroting 2023 resteerde per saldo een te realiseren bedrag aan openstaande taakstellingen van € 1.291.370. In 2023 is verder invulling gegeven aan het realiseren van de diverse taakstellingen. Dit resulteert in onderstaande geactualiseerde overzicht met nog te realiseren taakstellingen ter grootte van € 180.000. Inmiddels is ter invulling daarvan een collegebesluit genomen voor een voorgenomen verkoop van het pand Paukenlaan 1. Na effectuering zal deze in mindering worden gebracht op de Algemene taakstelling vastgoed.   

In 2024 is gedeeltelijke invulling gegeven aan de realisatie van de taakstelling.  Op de taakstelling vastgoed is in 2024 € 55.587 gerealiseerd. Bij de voorjaarsnota 2024 heeft er een correctie plaatsgevonden op  de taakstellingen. Deze waren ten onrechte uit de begroting gehaald.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de actuele stand van zaken van de ombuigingen per 31 december  2024.

De Wet open overheid
De Woo  beoogt een transparante en actief openbaar makende overheid. Met dit doel kan het belang van openbaarheid van publieke informatie voor de democratische rechtsstaat, de inwoner van Oldenzaal, het bestuur en economische ontwikkeling beter worden gediend.

Dienstverlening bij Woo-verzoeken
Het uitgangspunt van de gemeente Oldenzaal bij Woo-verzoeken is ‘ja, tenzij’. Woo-verzoeken kunnen per brief of digitaal ingediend worden. De gemeente neemt vaak contact op  met verzoekers om meer duidelijkheid te krijgen welke informatie de verzoeker precies nodig heeft. De meeste verzoeken handelt de gemeente Oldenzaal binnen de wettelijke  termijn van vier weken af. De schriftelijke motivatie op afgewezen verzoeken is vaak kort.

Verantwoording bij Woo-verzoeken
Om een goed beeld te geven van de afgehandelde verzoeken, worden de genomen Woo-besluiten gepubliceerd op www.oldenzaal.nl. De gemeentelijke website van Oldenzaal bevat daarnaast een pagina met algemene informatie over de Woo.

Het aantal WOO-verzoeken laat een stijgende lijn zien:
2022 - 9
2023 - 28
2024 - 32