Financiën

Het financieel kader als vertrekpunt voor de programmabegroting 2026-2029 betreft de Kadernota 2026 waarin de integrale afweging heeft plaatsgevonden voor de meerjarenbegroting 2026-2029 en zijn de kaders en uitgangspunten vastgesteld voor de programmabegroting 2026. 

De uitkomst van de integrale afweging bij de Kadernota 2026 resulteerde dat de uitkomst van het financieel perspectief voor de jaren 2026-2029 als volgt eruitziet:

Tussen de vastgestelde Kadernota 2026 en de voorliggende begroting 2026 hebben zich een aantal ontwikkelingen voorgedaan die de uitkomst van het meerjarenperspectief 2026-2029 heeft doen wijzigen.  Dit resulteert in een volgend verloopoverzicht en zal in dit hoofdstuk nader worden toegelicht. 

Bij de Kadernota 2026 heeft uw Raad een viertal moties aangenomen. Het college doet voorstellen voor de invulling per aangenomen motie. De eerste drie moties worden gedekt uit de Algemene Reserve en voor de laatste motie hoeft er vooralsnog geen beroep op de algemene reserve gedaan te worden, maar kan toekomstig wel leiden tot dekking. 

Onderstaande tabel geeft inzicht in de mutaties die na de Kadernota 2026 zijn verwerkt in de voorliggende begroting 2026 en meerjarenraming 2027-2029.

Bij de verwerking van de door de Raad vastgestelde kadernota 2026 in de programmabegroting 2026 en meerjarenraming 2027-2029 hebben zich een aantal herzieningen voorgedaan wat effect heeft op het begrotingssaldo 2026-2029. 

Onderstaande tabel geeft inzicht in de mutaties die na de Kadernota 2026 zijn verwerkt in de voorliggende begroting 2026 en meerjarenraming 2027-2029.

Tussen de vaststelling van de Kadernota 2026 en de voorliggende begroting 2026 hebben er zich autonome ontwikkelingen voorgedaan.

Onderstaande tabel geeft inzicht in het saldo van de mutaties die na de Kadernota 2026 zijn verwerkt in de voorliggende begroting 2026 en meerjarenraming 2027-2029.

De laatste jaren hebben wij met name eenmalige voordelen vanwege eenmalige uitkeringen van het Rijk. Echter naar de toekomst toe hebben wij te maken met minder structurele middelen om alle gemeentelijke taken te kunnen blijven uitvoeren.  Het ravijn is verschoven van 2026 naar 2028.

Dit is mede ook een reden geweest om hier tijdig op te anticiperen door het uitvoeren van de Ambities en Middelen in Balans.  Dit is inmiddels volledig opgenomen in de programmabegroting 2026-2029. Wij blijven waakzaam en streven naar een goede balans tussen taken en middelen binnen het financiële kader.

Net als andere gemeenten heeft Oldenzaal te maken met een krappe arbeidsmarkt. Dit geldt niet alleen voor het invullen van vacatures binnen onze organisatie, maar ook bij onze partners waardoor de uitvoering van geplande investeringen een risico kan opleveren.  

Saldo lasten en baten per programma
In dit overzicht zijn de saldo's per programma (exclusief reserve mutaties) samengevat.

De belangrijkste dekkingsbron voor de gemeentelijke lasten zijn de zogenaamde algemene dekkingsmiddelen, waarvan de Algemene Uitkering (AU) en de Onroerende zaakbelasting (OZB) de belangrijkste zijn. De dekkingsmiddelen die direct verbonden zijn aan taakvelden, zoals de afvalstoffenheffing en het rioolrecht zijn als opbrengst ondergebracht in het betreffende programma. Naast deze algemene dekkingsmiddelen is er ook een aantal lasten en baten, dat daar (nog) buiten valt. Het betreft gereserveerde lasten en baten van algemeen karakter die nog nadere uitwerking behoeven alvorens te worden toebedeeld aan een programma. Ze worden per onderwerp kort toegelicht, en voor zover relevant daarna gespecificeerd.

Algemene uitkering
Gemeente Oldenzaal ontvangt de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Deze uitkering is voor een deel gekoppeld aan de uitgaven van het Rijk. De verdeling van het geld over de gemeenten vindt plaats op basis van verdeelmaatstaven.

Lokale heffingen
Hier wordt een beeld gegeven van de lokale heffingen waarbij er geen relatie ligt tussen de kosten en de opbrengsten. Dit impliceert tevens dat de heffingen op het gebied van parkeren (gedeeltelijk), afvalstoffen- en rioolopbrengsten geen algemeen dekkingsmiddel zijn, maar expliciet worden aangewend voor uitgaven op betreffende terreinen. In de paragraaf lokale lasten wordt aandacht besteed aan o.a. lokale lastendruk, kwijtscheldingsbeleid e.d.

Saldo financieringsfunctie
Het saldo van de financieringsfunctie is een begrip uit het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV).

Dit begrip kan worden gedefinieerd als het saldo van:

1) de betaalde rente (last) over de aangegane langlopende leningen en over de aangetrokken middelen in rekening courant;

2) de ontvangen rente (bate) over de uitzettingen.

Onder uitzettingen kunnen worden verstaan deposito’s, verstrekte langlopende leningen en beleggingen.

Dividend
De opbrengst uit deelnemingen betreft onder andere  de dividenduitkering van de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG).

Overig 
Dit betreft overige baten.

In onderstaande tabel wordt een overzicht weergegeven van de begrote algemene dekkingsmiddelen:

Vanaf 1 januari 2016 geldt voor de gemeente Oldenzaal de Wet modernisering vennootschapsbelastingplicht overheidsbedrijven (Wet Vpb).

Voor het grondbedrijf is een analyse uitgevoerd of er een vpb-plicht aanwezig is en hier is de gemeente Oldenzaal voor het grondbedrijf met de belastingdienst in gesprek. Op dit moment is het financieel effect hiervan nog niet bekend. 

In afwachting daarvan hebben we reeds een bedrag voor vennootschapsbelasting opgenomen:

Overhead
In de BBV-regels is voorgeschreven wat onder de definitie overhead wordt verstaan. 

De definitie luidt: alle kosten die samenhangen met de sturing en ondersteuning van de medewerkers in het primaire proces. Door de definitie te gebruiken kan een eenduidig inzicht worden gegeven in de kosten die direct zijn toe te rekenen aan bepaalde taakvelden. Er moet in het programmaplan worden aangegeven welk bedrag dit in de gemeente betreft.

Overheadpercentage
Het overheadpercentage geeft de verhouding van de totale overhead (taakveld 04) ten opzichte van het begrotingstotaal weer. De totale lasten in de gemeente Oldenzaal voor 2026 worden begroot op afgerond €136 miljoen. Het aandeel overhead (taakveld 04) daarin is circa €19 miljoen. De overhead maakt 14% van de begroting uit.

Opslagpercentage
Voor het berekenen van de kostendekkendheid van leges en tarieven en de toerekening van indirecte kosten aan grondexploitaties (GREX) en kapitaalwerken wordt een opslagpercentage gehanteerd. Dit opslagpercentage moet niet worden verward met ons overheadpercentage. Het opslagpercentage drukt de kosten van de onverdeelde overhead (Taakveld 04) uit in een percentage van de verdeelde directe (personeels-)lasten naar de taakvelden. Dit levert voor de programmabegroting 2026 een opslagpercentage op van 66% (€12.334.000 / €18.688.000).